2018/20192. dönem tekstil teknolojisi zümre

Avcılar İHKİB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 2017-2018 Eğitim ve Öğretim Yılı Tekstil Teknolojisi Alanı II. Dönem Başı Zümre Toplantı Tutanağıdır.

Zümre No                              : 2

Zümre Tarihi                         : 06.02.2019

Zümre Başkanı                      : 

Toplantı Yeri                         : Tekstil Teknolojisi Desinatörlük Atölyesi

Toplantı Saati                        : 12.00

Zümre Öğretmenleri             :   

GÜNDEM MADDELERİ

1-      Açılış ve Yoklama.

2-      Birinci dönem başı zümre toplantılarında alınan kararların ve uygulamaların gözden geçirilmesi.

3-       (Değişik:RG-1/9/2018-30522) Atatürkçülükle ilgili konuların üzerinde durularak çalışmaların buna göre planlanması ile öğretim programlarının incelenmesi, programların çevre özellikleri de dikkate alınarak amacına ve içeriğine uygun olarak uygulanması, yıllık plan ve ders planlarının hazırlanması ve uygulanmasında konu ve kazanım ağırlıklarının dikkate alınması,

4-      Aşağıdaki başlıklar ışığında başarıyı arttırıcı tedbirlerin görüşülmesi, yeni hedeflerin belirlenmesi.

a)         Yapılan planlamaya göre konuların zamanında işlenip işlenmediğinin tespiti, varsa aksaklıkların sebeplerinin belirlenmesi ve giderilmesi için alınacak önlemlerin kararlaştırılması.

b)        Plana yazılan amaç ve davranışların gerçekleştirilme durumunun değerlendirilmesi ve aksaklık varsa yapılacak değişikliklerin belirlenip plana yazılması.

c)         Uygulanan yöntem ve tekniklerdeki aksaklıkların tespiti, ilave yöntem ve tekniklere gerek olup olmadığı, varsa neler olduğu hususlarının karara bağlanması.

d)        Yararlanılacak kaynak, araç-gereçlerin seçimindeki uygunluk ve aksaklıkların tespiti.

e)         Gezi, gözlem, deney ve uygulamaların yapılıp yapılmadığı, aksayanların telafisi için alınması gereken tedbir ve düzenlemelerin kararlaştırılması. 

f)         Diğer zümre ve ders öğretmenleri ile yapılması kararlaştırılan işbirliğinin yararlı ve uygun olup olmadığı, görülen aksaklıkların neler olduğu ve giderilmesi için yapılacak değişikliklerin belirlenmesi.

g)        Veli toplantıları

5-      Birinci dönem zümre toplantısında saptanan, öğrencilerin kendi kendine öğrenme süreçlerinin başarı ile sonuçlanabilmesi için yönlendirildikleri araştırma, ödev, gözlem veya inceleme konularının, uygulama sonuçlarının değerlendirilmesi ve 2. Dönemin planlanması.

6-       Diğer zümre ve alan öğretmenleriyle yapılabilecek işbirliği esaslarının belirlenmesi,

7-      Proje, yarışma, fuar ve sergi çalışmalarının değerlendirilmesi, Okul içinde düzenlenebilecek yarışmaların planlanması.

8-       Öğretim alanı ile bilim ve teknolojideki gelişmelerin izlenerek uygulamalara yansıtılması,

9-      İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin değerlendirilmesi,

10-  Ölçme ve değerlendirme sonuçlarının değerlendirilmesi.

11-  İşletmelerde beceri eğitimi alan öğrencilerin durumlarının görüşülmesi.

12-  Öğrenci başarısının ölçülmesi ve değerlendirilmesi amacıyla sınav analizlerinin yapılması,

13-  Sınav Tarihlerinin Planlanması

14-  Seçmeli Dal dersleri ve modüllerinin belirlenmesi,  mevcutların geliştirilmesi,

15-  Öğrencilerde girişimcilik bilincinin kazandırılmasına yönelik çalışmaların yapılması,

16-  Öğrencilerde toplum yararına yönelik çalışma  bilincinin kazandırılmasına yönelik planlamaların yapılması,

17-  Sınıf öğrencilerinin alan ve dal tanıtımının görüşülmesi

18-  Derslerin daha verimli işlenebilmesi için ihtiyaç duyulan kitap, araç-gereç ve benzeri öğretim materyallerinin belirlenmesi,

19-  Öğrencilerin ulusal ve uluslararası düzeyde katıldıkları çeşitli sınav ve yarışmalarda aldıkları sonuçlara ilişkin başarı durumları,

20-  Özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programları (BEP) ile ders planlarının görüşülmesi,

21-  Dilek ve temenniler 

GÜNDEM MADDELERİNİN GÖRÜŞÜLMESİ

1-                 Açılış ve Yoklama.

Tekstil teknolojisi alanı dönem başı toplantısı Filiz KAZAS başkanlığında açıldı. Tüm öğretmenlerin hazır olduğu görüldü.

2-                 Birinci dönem başı zümre toplantılarında alınan kararların ve uygulamaların gözden geçirilmesi.

*Milli eğitim bakanlığının belirlediği hedefler doğrultusunda hazırladığımız zümre toplantısında aldığımız kararlar uygulanmıştır.

*Belirlenen zümre işbirlikleri gerçekleştirilmiştir.

*Alınan kararlar doğrultusuna öğrencilerin alanın iş imkânlarını tanımalarını sağlamak, mesleklerini sevmelerini sağlamak, okulda ders dışında vakit geçirmelerini sağlayarak boş zamanlarını verimli kullanmalarını sağlamak, toplum yararına çalışma bilincini oluşturmak, sektörel bağlantılar kurma ve ilişkilerini yönetme becerilerini arttırmak amacıyla aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır.

*TRUVA TEKSTİL A.Ş ile protokol yenilenmiştir.

*ESMO PEBEO SANATSAL BOYALARI A.Ş protokol yenilenmiştir.

*İHKİB üyelerinden İstanbul ili Avcılar ilçesinde Endüstriyel düz örme alanında faaliyet gösteren firmalardan TRUVA TEKSTİL A.Ş Yönetim Kurulu başkanı CENK GOGO ile bağlantı kurulmuştur. Okulumuz tekstil teknolojisi alanı Endüstriyel Düz Örme Alanı 11.Sınıf Öğrencileri Üretim İçinde Eğitim Projesi kapsamında 16 kişi düz örme Giysi Üretimi ders saatlerinde firma içinde bizzat üretime katılarak eğitim almışlardır.

*Avcılar İHKİB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tekstil Teknolojisi Alanı ve Giyim Üretim Teknolojileri, TEMA Vakfı, Karteks Tekstil A.Ş Yönetim kurulu Bşk. Galip Koyuncu ait tekstil firması ile İşbirliği kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlamak doğaya zarar veren plastik kullanımını azaltmak amcacıyla bez çanta kullanımını  teşvik etmek amacıyla öğrencilerimizin çanta tasarlamak için gerekli şartlar oluşturulmuştur. Yoğun ilgi üzerine satış yapılmasına karar verilmiş. Elde edilen gelirle Tema Vakfına Denizli ve Gaziantep de ağaçlandırma çalışmaları için 2500 tl değerinde 244 adet fidan bağışlanmıştır.2500 tl ise Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfına bağışlanmıştır.  Öğrencilerimiz çalışmanın tüm aşamalarında gönüllü olarak yer almışlardır.

*Mezunları izleme komisyonu verileri tasnif edilerek alanımızdan mezun olan öğrencilerin iletişim bilgileri kaydedilmiştir. Tek tek aranarak numaralar teyit edilmiştir. Mezun olduğu alanda çalışan öğrencilerin işyeri bilgeleri ve çalıştıkları pozisyonlar diğer bilgiler kayıt edilmiştir.

            Öğrencilere firmalarında boş pozisyonlar olduğunda okulda değerlendirilecek ürün, yedek paraca ve hammadde olduğunda bölüm şefiyle iletişim kurulması gerektiğini bildiren toplu mesaj yollanmıştır.

*KARİYER DANIŞMANLIĞI, Truva Tekstil A.Ş. den insan kaynakları müdürü Barış Efe tarafından “ iş hayatında kaliteli bir çalışma ortamı oluşturmak, ortamın sürekliliğini sağlamak, işyerinin yaşam alanlarını ergonomik, güvenli ve verimli hale getirmek konulu söyleşi gerçekleştirilmiştir. Söyleşinin devamında okulumuzdaki Tekstil, Grafik ve pazarlama bölümü 11 ve12. Sınıf öğrencilerine özgeçmiş hazırlatılmış, her bölümden 1 öğrenci ile iş görüşmesi konulu uygulama yapılmıştır

*İHKİB HATIRA KÖŞESİ, Tekstil Teknolojisi Alanını tanıtım amaçlı öğrenci, öğretmen ve okul personeli ve de misafirler için okul hatırası olacak bir köşe tasarımı çalışması yapılmıştır. Veli, öğrenci ve öğretmen ve okul yardımcı personelinin tümünün birlikte çalıştığı bir etkinlik haline dönüştürülmüştür.

*BİZİM HİKÂYEMİZ, Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız tarihteki 16 büyük Türk İmparatorluğunu ortadaki güneş ise Türkiye Cumhuriyetini simgeler. Öğrencimizin tarih ve kültür bilincini geliştirmek amacıyla eğitim aldıkları alan derslerinde yapılacak çalışmaları Türk tarihinde kurulan devletleri araştırarak hazırladıkları hikâye -tasarım panoları aracılığı ile yorumlamaları ve oluşan görsellerden yola çıkarak özgün tasarımlar yapmalarına yarayacak kaynak oluşturmaktır. Hazırlanan tasarım panoları okul içerisinde sergilenerek tüm öğrencilerimizin dikkatini tarihimize ait bilgiler sunulmuştur.

*MASALIMIZ, Türk ve dünya masallarını konu alan yaratıcı düşünceyi geliştirmek, tasarım bilinci oluşturmak ve gidiş yolunu belirlemek amacıyla hikâye tasarım panoları oluşturulmuştur. Masallardan yola çıkarak hikâye -tasarım panoları aracılığı ile yorumlamaları ve oluşan görsellerden yararlanarak özgün tasarımlar yapmalarına yarayacak kaynak oluşturmaktır. Hazırlanan tasarım panoları okul içerisinde sergilenmiştir.

* Tekstil Teknolojisi alan öğrencilerine ESMO A.Ş. PEBEO SANATSAL BOYALAR ÇİZİM KÂĞITLARI EĞİTİM UZMANI PINAR BAYRAK tarafından 10.ve 11.sınıf öğrencilerimize temel boyama modülü, temel baskı modülü, model geliştirme ders içerikleri kapsamında işlenen konuların pekiştirilmesi sektördeki yeni teknolojik ürünlerin öğrenciler tarafından incelenmesi için yaratıcı uygulama çalışmaları yapılmıştır.

* Moda tasarım, stilistlik ve moda tasarım çizimlerinin teknik ve estetik aşamaları konusunda okulumuzda Tekstil Teknolojisi ve Giyim Üretim Teknolojisi Bölümlerinin 10.ve 11. Sınıf öğrencilerine Marmara Üniversitesi Tekstil Bölümü Öğretim Görevlisi Nur Sezgin uygulamalı siluet çizim teknikleri semineri vermiştir.

*Okulumuz öğrencilerine Tekstil Tasarımcıları Derneği Başkanı Berrin Eroğlu ve Başkan Yardımcısı Namık Kemal Bademlioğlu tarafından tekstil sektörü ile ilgili bilgilendirici ve bu sektörle ilgili meslekleri deneyimlerini paylaştıkları bir söyleşi gerçekleştirilmiştir.

*OKUL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ ETKİNLİĞİ, Üretim içinde eğitim projesi kapsamında 12. Sınıf Tekstil Teknolojisi öğrencileri, öğretmenleri ile 18/10/2018 tarihinde Avcılar İlçe Milli Eğitim Müdürü EMİN ENGİN, Şube Müdürleri, Truva Tekstil Yönetim kurulu başkanı CENK GOGO, İnsan Kaynakları Müdürü BARIŞ EFE, Okul Müdürümüz CANAN ERTEKİN katılımlarıyla kahvaltı etkinliği yapılmıştır. Etkinliğin amacı Tekstil Teknolojisi Alanı 12. Sınıf öğrencileriyle sektör, istihdam imkânları sektördeki gelişmeler hakkında bilgi alışverişi yapılmış, önceki yıllarda projeye katılan öğrencilerin kendi seslerinden oluşturarak gönderdikleri mesajlar ziyaretçilere dinletilmiştir.

*TRİKO MESLEK KOMİTESİ SEKTÖR TOPLANTISI,23/10/2018 tarihinde İstanbul Ticaret Odası Merkez binasında düzenlenen Örme Kumaş, Çorap, Triko Mesleki Komitesi Sektör Toplantısına Truva Tekstil ile birlikte öğretmenlerimiz Gülgün Yıldırım, Filiz Kazas ve beş öğrenci ile katılım sağlanmıştır.

*MESLEK TANITIM SEMİNERİ, 9.sınıf  ve Tekstil Teknolojisi 10. ve 11. sınıf öğrencilerine 11/12/2018 tarihinde “DOKUMA KUMAŞ TASARIMI VE BU ALANDA KULLANILAN BİLGİSAYAR PROGRAMLARI” konu başlığı ışığında Okulumuz  öğrencisi,2016 Gazi Üniversitesi Tekstil Tasarımı Bölümü mezunu Yakar Tekstil Tasarımcısı NURSELİ CAN”ın katılımıyla hem akademik kariyer yapma hem de sektörde ki tecrübelerini paylaştığı   seminer yapılmıştır.

*ÖRENCİLERE GİRİŞİMCİLİK BİLİNCİNİN KAZANDIRILMASI, Düz Örme giysi Üretimi Dersinde oluşan atık malzemelerden ekonomik değeri olan ürün ortaya çıkarmalarını sağlamak amacıyla doğa dostu yerli üretim oyuncaklar üretmeleri için teknik destek sağlanmıştır. Üretilen ürünler 2. Dönem okul içerisinde ve okul dışında uygun sergileme alanlarında ilçe halkına ve konu ile ilgili kişilerin beğenisine sunulacaktır. Böylece öğrencilerin mesleklerin sevmeleri kendilerine güvenmeleri, ekonomiye katkı sağlayabilecek bireyler olmaları için üretim çalışması yapılmıştır.

*ÜRETİM BİLİNCİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Okulumuz bünyesindeki okulöncesi öğrencilerle okulumuz üretim atölyelerinde güvenlik kurallarına azami dikkat edilerek üretim yaptırılmış ,ürettikleri kendilerine hediye edilmiştir.

3-                  (Değişik:RG-1/9/2018-30522) Atatürkçülükle ilgili konuların üzerinde durularak çalışmaların buna göre planlanması ile öğretim programlarının incelenmesi, programların çevre özellikleri de dikkate alınarak amacına ve içeriğine uygun olarak uygulanması, yıllık plan ve ders planlarının hazırlanması ve uygulanmasında konu ve kazanım ağırlıklarının dikkate alınması,

Atatürkçülükle ilgili konuların derse yansıtılması ile ilgili 2488 sayılı Tebliğler dergisi okunarak incelendi. Atatürkçülükle ilgili konular 1. Dönemde eksizsiz olarak işlendi.

2. Dönemde Milli kültürümüzün korunması, Milli birlik ve beraberlik yönünden dayanışmanın önemi, Türk kadınının toplumdaki yeri ve Türk kadın hakları, Milletlerin tanınmasında güzel Sanatların rolü, Devlete Karşı Görevlerimiz, Cehaletten kaçınma,    Atatürk’ün ahlaka ilişkin görüşleri, Vatanın bölünmezliği, devlet ve millet bütünleşmesi, Örf-Adetlerle  ilgili Atatürk’ün görüşleri, Çalışmak ve Üretici Olmak, İç ve dış tehdit unsurlarına karşı kişilere düşen görevler,  İnsan sevgisi ve evrensellik ,ahilik konuları işlenecektir.

4-        Aşağıdaki başlıklar ışığında başarıyı arttırıcı tedbirlerin görüşülmesi, yeni hedeflerin belirlenmesi.

a)                 Yapılan planlamaya göre konuların zamanında işlenip işlenmediğinin tespiti, varsa aksaklıkların sebeplerinin belirlenmesi ve giderilmesi için alınacak önlemlerin kararlaştırılması.

Konular zamanında ve tam olarak işlenmiştir. Herhangi bir aksaklıkla karşılaşılmamıştır.

b)                Plana yazılan amaç ve davranışların gerçekleştirilme durumunun değerlendirilmesi ve aksaklık varsa yapılacak değişikliklerin belirlenip plana yazılması.

Belirlenen amaç ve davranışların kazandırılması için tüm çalışmalar yapılmıştır.

c)                 Uygulanan yöntem ve tekniklerdeki aksaklıkların tespiti, ilave yöntem ve tekniklere gerek olup olmadığı, varsa neler olduğu hususlarının karara bağlanması.

Filiz KAZAS:Herhangi bir aksaklık yoktur. Öğrencilerimiz alanları ile ilgili inceleme yapabilmeleri için çeşitli işletmelere yönlendirilmiş ve yaptıkları geziler raporlaştırılarak sınıfa görsel olarak sunum yapmaları sağlanmıştır. Gittikleri işletmelerden alınan numuneler ve farklı materyaller öğrencilerle incelenmiştir.2.dönem ayı uygulama devam ettirilecektir.

 Gülgün Yıldırım: Model geliştirme dersi kapsamında, model araştırmaları modülü ve artistik çizim modüllerine destek olmak ,farklı kaynaklardan yararlanarak öğrencilerin koleksiyon oluşturmalarına destek sağlayacak saha araştırmasına yönlendirilmiştir. 

  Öğrencilerin tecrübelerini arttırmaları için, istekli olan öğrencilerin alanı ile ilgili üretim yapan işletmelerde yarı zamanlı çalışmaları için bağlantılar kurulmuş öğrenciler bilgilendirilmiştir.

a)         Öğrenci başarısını arttırmak için her türlü yöntem ve teknik kullanılıyor. Bu yöntemler;

*Anlatım

*Sunum

*Demonstrasyon

*Bilişim teknolojileri

*Görsel materyal

*Gezi

*Gözlem

*Deney

*Grup Çalışması

*Soru-cevap

*Tartışma

*Ön hazırlık

*Konu değerlendirme

 Çeşitli tekstil firmaları ile görüşülerek derste öğrenciler tarafından kullanılmak üzere iplik ve örülmüş kumaş tedariki ücretsiz olarak sağlanmıştır ve sürekli olarak sağlanması için görüşmeler yapılmıştır.

  Daha önceki yıllarda mezun olan öğrencilerimiz ile iletişimi sürdürerek okulumuzdan mezun olan öğrencilere iş bulmaları konusunda rehberlik edilmiştir. Bize gelen iş arayan firma ilanlarını mezun öğrencilerimize ulaştırmaya devam ediyoruz.

  Atölyedeki makinelerin 2. dönemde de sorunsuz çalışması için gerekli bakımlar yaptırılmıştır. Desinatörlük atölyesinde bulunan bilgisayarlara format atılmış desen programları yeniden yüklenerek performans artışı sağlanmıştır.

d)                Yararlanılacak kaynak, araç-gereçlerin seçimindeki uygunluk ve aksaklıkların tespiti.

MEGEP projesi kapsamında yayınlanan modüller kullanılmaktadır. Eksik olan ,yazılmayan modüller olduğunda öğretmen kaynakları ,işletmelerden sağlanan teknik formlar ve standart veriler kullanılmaktadır.

e)                 Gezi, gözlem, deney ve uygulamaların yapılıp yapılmadığı, aksayanların telafisi için alınması gereken tedbir ve düzenlemelerin kararlaştırılması. 

Tüm çalışmalar planladığımız biçimde yapılmıştır.

İşletmenin üretim yoğunluğunun artması nedeniyle 12. sınıflarla yürütülen Üretim içinde eğitim projesi planan tarihten 12 gün önce sonlandırılmıştır.  

f)                  Diğer zümre ve ders öğretmenleri ile yapılması kararlaştırılan işbirliğinin yararlı ve uygun olup olmadığı, görülen aksaklıkların neler olduğu ve giderilmesi için yapılacak değişikliklerin belirlenmesi.

Moda tasarımı ve grafik –fotoğrafçılık, tarih, matematik zümreleri ile işbirliği yapılmış yararlı sonuçlara ulaşılmış ve 2. Dönemde aynı zümrelerle işbirliği yapılmasına karar verilmiştir.

g)                 Veli toplantıları

Üretim içinde eğitim projelerine katılacak sınıflarda 10,11 ve 12. Sınıf öğrenci velileri ile bilgilendirme toplantıları yapılmış, işleyiş ve kazanımlar hakkında veliler bilgilendirilmiştir.

Tekstil Teknolojisi alan öğrenci –öğretmen -yönetim-ve veli işbirliği sağlanması için veli toplantısı Mart ayının ilk haftası yapılmasına karar verildi.

5-        Birinci dönem zümre toplantısında saptanan, öğrencilerin kendi kendine öğrenme süreçlerinin başarı ile sonuçlanabilmesi için yönlendirildikleri araştırma, ödev, gözlem veya inceleme konularının, uygulama sonuçlarının değerlendirilmesi ve 2. Dönemin planlanması.

            Öğrenciler Tüyap-CNR EXPO Fuar Merkezinde yapılan tekstil alanı ile ilgili fuar etkinliklerine yönlendirilmiştir. Ayrıca öğrenciler çeşitli tekstil firmalarına yönlendirilmiştir. 2. Dönemde de aynı çalışmalar devam edecektir

            6-         Diğer zümre ve alan öğretmenleriyle yapılabilecek işbirliğinin belirlenmesi:

              a)Yayınlanmamış olan modüller yerine imkânlar dâhilinde ulaşabildiğimiz tüm yazılı ve görsel malzeme, şahsi ders notları, çeşitli kitap ve süreli yayınlar, sektörel dokümanlar kullanılmaktadır.

            b) Öğrenciler alanları ile ilgili işletmelere yönlendirilip üretim aşamalarının yerinde gözlemlemelerine imkân sağlanmıştır. Öğrencilerin izlenimleri raporlaştırılmış ve sınıf arkadaşlarıyla paylaşmaları sağlanmıştır.

           c)Gerekli görüldüğü durumlarda diğer zümre öğretmenleriyle işbirliği yapılacaktır.

7-        Proje, yarışma, fuar ve sergi çalışmalarının değerlendirilmesi, Okul içinde düzenlenebilecek yarışmaların planlanması.

YARIŞMANIN AMACI: Avcılar İHKİB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tekstil Teknolojisi alanı tarafından düzenlenecek olan “EKOSE” temalı Kazak Tasarım Yarışması  okulumuzun öğrencilerinin  özgün, yaratıcı fikirlerini, çalışmalarını destekleyerek moda endüstrisine kazandırmayı amaçlamaktadır.

YARIŞMANIN KONUSU: “EKOSE ” kelime olarak Çeşitli renk ve büyüklükteki karelerden oluşan desen veya kumaş demektir. Düzenlenecek olan tasarım yarışmamızın teması olarak belirlenmiştir.

DÜZENLEYEN KURUM: Avcılar İHKİB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

KATILIM ŞARTLARI:

1. Tüm lise öğrencileri bireysel olarak katılabilir.

2. Jürinin birinci dereceden yakınları yarışmaya katılım sağlayamazlar.

3.Daha önce okulumuzun tasarım yarışmalarında 1.olanlar katılım sağlayamazlar.

-Tüm yarışmacılara aynı renk ve aynı özelliklere sahip Basic kazak verilecektir.

-Yarışmacılar düzenleyici tarafından hazırlanacak olan aksesuar, dar dokuma ,kumaş, düğme …vs.   düzenlenen depolama alanından ,jüri tarafından belirlenen süre içerisinde kullanacağı malzemeleri seçecektir. Tasarımında sadece seçimini yaptığı ürünleri kullanacaktır.

- Tasarımların giysinin, önünde, arkasında, kolunda veya herhangi bir yerinde olması gibi bir kısıtlama bulunmamaktadır.

- Tasarım için 150 dakika verilecektir.

- Süre bitiminde tüm ürünler ,jüri tarafından hazırlanan değerlendirme kriterlerinden oluşturulan ölçekler yardımıyla değerlendirilecektir.

Katılımcı Kişi Sayısı: 40 kişi

Malzemeler gönüllü işletmeler tarafından temin edilmeye çalışacaktır.

*Çorap Tasarım Yarışması:

Okulumuz öğrencilerinin katılacağı çorap tasarım yarışması yapılacaktır. Bu yarışma kapsamında çorap sektörüyle, Çorap sanayicileri derneği üyeleri ile işbirliği yapılacaktır.

8- Öğretim alanı ile bilim ve teknolojideki gelişmelerin izlenerek uygulamalara yansıtılması,

    Fatih projesi kapsamında okuldaki akıllı tahtalar kullanılarak teknolojik gelişmeler internet ortamında paylaşılarak takip edilmektedir. Ayrıca sektör ve alanımızla ilgili işletme gezileri fuar gezileri düzenlenerek gelişmeleri yakından takip edip uygulamaları sağlanmaktadır.

9-        İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin değerlendirilmesi,

    Okulun kullanım alanlarında ve atölye ve laboratuvarlarda iş güvenliği tedbirlerine uyulmaktadır. Gerekli uyarı levhaları ilgili yerlere konulmuş, iş güvenliği ile ile ilgili atölye çalışmalarında ve makinelerin kullanımı esnasında iş güvenliğini sağlamak ve iş kazalarının önüne geçmek amacıyla kullanılması gereken araçların ( maske, kulaklık )vb. kullanılmasına dikkat edilmektedir.

10-      Ölçme ve değerlendirme sonuçlarının değerlendirilmesi.

Tekstil teknolojisi alanında 1.Dönem 10.,11. Ve 12.sınıflarda derslerde başarı oranları:

10.sınıf temel tekstil uygulamaları dersinde başarı oranı %75,

10.sınıf tekstil lifleri dersinde başarı oranı %90,

11.sınıf Düz örme giysi üretimi dersinde başarı oranı %67,

11.sınıf düz örmede analiz desen dersinde başarı oranı %100,

11.sınıf düz örmede model geliştirme dersinde başarı oranı % 100,

11.sınıf özel baskılar dersinde başarı oranı % 100,

11.sınıf seçmeli kadın giysi kalıpları dersinde başarı oranı % 92,

12.sınıf düz örme giysi üretimi dersinde başarı oranı %100,

12.sınıf seçmeli özel baskılar dersinde başarı oranı %100,

12.sınıf çorap örme makine dersinde başarı oranı %100,

12.sınıf seçmeli özel baskılar dersinde başarı oranı ise %100 ‘dür.

11-      İşletmelerde beceri eğitimi alan öğrencilerin durumlarının görüşülmesi.

     Tekstil teknolojisi alanında 12.sınıf öğrencileri olarak Endüstriyel Düz Örme Alanında 16 öğrenci, Endüstriyel çorap örme dalında ise 13 öğrenci işletmelerde beceri eğitimi görmektedir.

 Bu öğrencilerin kontrolleri koordinatör öğretmenleri tarafından düzenli olarak yapılmaktadır.

Bu kontroller esnasında olası yaşanabilecek aksilikler ve sorunlar  için teknik müdür yardımcısı Ramazan Yıldırım la iletişim kurulacaktır.

Beceri eğitiminde öğrencinin işletmedeki iş akışı, üretimle birlikte üretime ait evrak takibi, üretimin gerçekleştirilmesi için var olan bütün aşamalarda bulunarak gözlem ve uygulama yapabilmeleri, üretim esnasında oluşan hata arıza ve aksaklıkları takip ederek nasıl giderilmesi gerektikleri ile ilgili bilgi sahibi olmaları ve hatta giderilebilecek basit hataları giderebilecek beceriyi kazanmaları, gözlemledikleri ve uyguladıkları çalışmaları staj dosyalarında yazılı ve görsel olarak dökümanlaştırmaları , gerekli hallerde (desen örneği, hata örneği, örgü tekniği ) numune dosyası oluşturmaları istenmektedir.

       Bunun yanı sıra öğrencilerin iş hayatına atıldıkları zaman kişisel gelişimlerine, insan ilişkilerine çalışma ortamındaki davranış hal ve hareketlerinin nasıl olması gerektiği gibi konularda kendilerini geliştirmeleri ve tecrübe kazanmaları sağlanmaya çalışılmaktadır. İşletmede beceri eğitiminin öğrenciye ileriye dönük kariyer hedeflerinde bakış açısını geliştirmek, hedef belirlemek gibi konularda da katkı sağlamasına çalışılmaktadır.

12-      Öğrenci başarısının ölçülmesi ve değerlendirilmesi amacıyla sınav analizlerinin yapılması,

               Alanımızda bütün şube ve sınıflarda eğitim öğretim yılının dönem sonlarında bütün derslerle ilgili başarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi amacıyla sınav analizleri yapılarak okul idaresine teslim edilmektedir.

13-      Sınav Tarihlerinin Planlanması

   Tekstil teknolojisi alanında tüm derslerde 2 sınav yapılacaktır.2 performans  notu verilecektir.2. Dönem 1.sınavlar 1-5 nisan tarihleri arasında yapılmasına,2.sınavları ise 6-10 mayıs tarihleri arasında yapılmasına karar verilmiştir.

14-      Seçmeli Dal dersleri ve modüllerinin belirlenmesi,  mevcutların geliştirilmesi,

11 ve 12.sınıf Endüstriyel düz örme

Düz Örme Giysi üretimi

Düz Örme Analiz desen

Örmede Kalite kontrol

Temel Tasarım

11 ve  sınıf Endüstriyel düz örme

Temel tasarım

Çorap örmede model geliştirme

 Çorap örme makine

15-      Öğrencilerde girişimcilik bilincinin kazandırılmasına yönelik çalışmaların yapılması,

    Alan öğrencilerinde girişimcilik bilincinin oluşturulması için11.sınıf öğrencilerinin Filiz Kazas’ın    düz örme giysi üretimi dersi kapsamında hem  okul kazaklarını hem de diğer kazak ve benzeri ürünleri dikerek okul aile birliğine teslim edilmiştir.

   Çorap örme dalı 12.sınıf öğrencileri  Gülgün Yıldırım çorap örme makine dersi kapsamında kendi tasarladıkları çorapların üretilerek okul aile birliği ile işbirliği yapılarak satışı yapılmıştır.

   11.sınıf alan dersi öğrencileri Filiz Kazas ‘ın düz örme giysi üretimi dersi kapsamında öğrencilere oyuncak örme bebekler yaptırılmıştır.

16-      Öğrencilerde toplum yararına yönelik çalışma  bilincinin kazandırılmasına yönelik planlamaların yapılması,

   Tekstil teknolojisi alanı 12.sınıf düz örme dalı öğrencileri ve öğretmenleri Ayşe Gül Demir ‘le gönüllülük esasına dayalı olarak ‘’Üretim İçinde Eğitim ‘’projesi kapsamında Truva tekstil de ürettikleri ürünleri  ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmak üzere Kader Mahkumları Derneğine  teslim etmişlerdir.

Toplum yararına düzenlenen diğer proje kapsamında  gönüllü  öğrenciler kendi ürettikleri ürünleri ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmak üzere Ümraniye Islahevine Truva Tekstil sahibi Cenk Gogo eşliğinde teslim edilmiştir.

17-      Sınıf öğrencilerinin  alan ve dal tanıtımının görüşülmesi

   Tekstil teknolojisi alanını tanıtımı amacıyla mayıs ayı içinde TÜBİTAK projelerinin sergilenmesi bu sergiye ilçe ilköğretim son sınıf öğrencilerinin davet edilerek sergiyi gezmeleri ve bu kapsamda yapılacak olan etkinlikleri gözlemleyip katılımlarını sağlamak,

   12.sınıf çorap örme dalı öğrencileri ile bölüm tanıtımında kullanılmak üzere çorap üretilmesi ve hatalı çıkan çoraplardan yapılacak küçük figür oyuncakların öğrencilere hediye edilmesine karar verilmiştir.

   Alan atölye tanıtımı amacıyla 11.sınıf öğrencilerine kısa tanıtım videoları yaptırmak,

  Alan tanıtımına yönelik kapsamlı bir bölüm kataloğu hazırlanması,

18-      Derslerin daha verimli işlenebilmesi için ihtiyaç duyulan kitap, araç-gereç ve benzeri öğretim materyallerinin belirlenmesi,

   Fatih projesi kapsamında okulumuzda yer alan akıllı tahtalar kullanılmakta, derslerle ilgili megep modüller, ders konularıyla ilgili videolar, işletmelerden elyaf ve kumaş numune temin edilmesi, tekstil lifleri dersinde mikroskop kullanımına özen gösterilecektir.

19-      Öğrencilerin ulusal ve uluslararası düzeyde katıldıkları çeşitli sınav ve yarışmalarda aldıkları sonuçlara ilişkin başarı durumları,

     TÜBİTAK Liselerarası proje yarışmasına 12. Sınıf öğrencimiz Gurbet GÜÇLÜ Siber Zorbalık konusunda yaptığı araştırma projesini sunmuştur.

20-      Özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programları (BEP) ile ders planlarının görüşülmesi,

   Alanımız 10.sınıfta eğitim gören 1 öğrenci için bireyselleştirilmiş eğitim planları hazırlanmış ve uygulanmaya konulmuştur.

21-      Dilek ve temenniler 

Filiz KAZAS, Ayşe Gül DEMİR,Gülgün Yıldırım: Tekstil teknolojisi alanındaki Model Geliştirme ve Düz Örme Giysi Kalıpları derslerinde konular gereği ders işlenişinin sağlıklı yürüyebilmesi için öğrencilerin ders araç gereçlerinin eksiksiz olması gerekmektedir. Bu dersler malzeme olmadan işlenemez. Öğrencilere örnek çizimler, örnek çalışmalar, moda dergileri v.s ders araç gereci olarak kullanılmaktadır. Öğrencilerden istenen araç-gereç getirilmediği takdirde öğrencilere sırasıyla şu yaptırımlar uygulanacaktır;

1-      Öğrenci sözlü olarak uyarılacaktır. Aynı zamanda veli sözlü olarak bilgilendirilecektir.

2-      Ayrı davranışın tekrarı halinde öğrenci hakkında tutanak tutulacaktır.

3-      Davranış alışkanlık haline getirildiği tespit edilirse ilk tutanak ile ikinci tutanak hazırlanıp disiplin kuruluna sevk edilecektir.

   Gerek görüldüğü taktirde bölümümüz öğrencileri velileri toplu ya da bireysel olarak okula davet edilecektir.

Alınan kararların eğitim –öğretime olumlu katkıları olması dileğiyle zümre başkanı toplantıyı sona erdirdi.

    

 

  OKUL MÜDÜRÜ

                                                                                                                                            

TEKSTİL ALANI BÖLÜM ŞEFLİK 2.DÖNEM YILLIK PLAN

ŞUBAT 1.HAFTA


1. Zümre öğretmenleri toplantısının yapılması.


2. Üretimde kullanılacak malzeme listesinin belirlenmesi


3. Koordinatörlük çalışmalarının Koordinatör Müdür Yardımcısıyla işbirliği yapılarak izlenmesi


2.HAFTA


1.Bölümöğrencilerine mesleki bilgilendirme çalışmalarının yapılması 2. Bölüm derslerinden ödev alan öğrencilere kaynak kullanımı konusunda yol gösterilmesi


3.HAFTA


1. Koordinatör öğretmenlerin tutmaları gereken süreli evrakların kontrolünün yapılması, ay sonu işlemlerinin takibinin yapılması


2. Mezunları izleme ve işe yerleştirme çalışmalarının yapılması


3. Alan derslerini ilgilendiren mevzuat değişikliklerinin takibi, öğrenci ve öğretmenlere gerekenin duyurulması MART 1.HAFTA


1. Tekstil Teknolojisi alanı ile ilgili kurs,sertifika programları ve yüksek eğitim kurumları ile ilgili bilgilendirme çalışmalarının yapılması,


2. Üretimde kullanılacak malzeme listesinin belirlenmesi, 3. Tekstil Teknolojisi Alanına ait demirbaş eşyanın sayımı, tespiti, kontrolünün yapılması 2.HAFTA


1. Atölyelerdeki makine ve araçların bakım ve kontrolünün yapılması, arada çıkan arızaların giderilmesi 2.Öğrencilere İşletmelerde Beceri Eğitimi Dersi Kapsamında hazırlamak durumunda oldukları Staj dosyalarının oluşturulmasında rehberlik yapılması


3.Okul kitaplığı için alan ile ilgili mesleki arşiv oluşturma.


3.HAFTA 1. Tekstil Teknolojisi Alanı ile ilgili bireyler ile iş birliği yapılarak okula davet edilmesi.


2. Uygulamalı eğitimin incelemeye ve araştırmaya dayalı olarak her türlü ders araç ve gerecinden yararlanılarak yapılmasını ve bunların birimde bulundurulması ve zenginleştirilmesinin sağlanması


4.HAFTA


1. Koordinatör öğretmenlerin tutmaları gereken süreli evrakların kontrolünün yapılması, ay sonu işlemlerinin takibinin yapılması


2. Üretimde kullanılacak malzeme listesinin belirlenmesi,


NİSAN 1.HAFTA


1. Atölyedeki demirbaşların kullanımı ve yıpranmalarının gözden geçirilmesi, arada çıkan arızaların giderilmesi


2. Gelişim tablolarının hazırlanması, koordinatör öğretmenler aracılığı ile işletmelere ulaştırılması


2.HAFTA


1. Gelişim tablolarının toparlanması


2. Telafi eğitiminin yapılıp yapılmayacağı ile ilgili hazırlık çalışmalarının yürütülmesi, planlanması 3.HAFTA


1. 10.sınıf öğrencilerine dal seçimleri ile ilgili bilgilendirme çalışmalarının yapılması


2. Alan Bölüm demirbaşlarının kullanımı ve yıpranmalarının gözden geçirilmesi.


4.HAFTA


1. Koordinatör öğretmenlerin tutmaları gereken süreli evrakların kontrolünün yapılması, ay sonu işlemlerinin takibinin yapılması


2. Çevredeki resmi ve özel kişi ve kurumlar ile ilişki kurularak ,2014-2015 öğretim yılı için işletmelerde beceri eğitiminin yürütüleceği kurum ve kuruluşların belirlenmesi


3. İşletmelere Beceri Eğitimi yıl sonu işlemleri ve öğrenci değerlendirme esasları hakkında bilgiler verilmesi MAYIS 1. HAFTA


1. Üretimde kullanılacak malzeme listesinin belirlenmesi,


2. Kariyer günleri için,mezunlarla iletişime geçilerek çalışmaların yapılması


3. 12. sınıf öğrencilerine staj dosyası kontrolü ve gerekli tavsiyelerde bulunulması MAYIS 2.HAFTA


1. 12.sınıf öğrencilerine üniversite sınavı,sınavsız geçiş sistemi hakkında bilgilendirme çalışmalarının yapılması


2. 10. sınıf öğrencilerine Dal seçimleri ile ilgili bilgilendirilme çalışmasının yapılması


3.HAFTA


1. 12.sınıf öğrencilerinin staj dosyası kontrolü ve gerekli tavsiyelerde bulunulması


2. 2013-2014 yılı için işletme ve işletmeye gidecek öğrencilerin belirlenmesi


3. Tekstil Teknolojisi Alanı ile ilgili olarak belirlenecek bir İş yerine gezi ve gözlem yapılması.


4.HAFTA


1. İşletmelere yıl sonu işlemleri ve öğrenci değerlendirme esasları ile ilgili bilgiler verilmesi,


2. Atölyelerdeki makine ve araçların bakım ve kontrolünün yapılması, arada çıkan arızaların giderilmesi


3. Beceri sınavı öncesi zümre öğretmenleri toplantısının yapılması, Beceri sınavı ile ilgili tüm hazırlıkların yapılması,sınav için öğrencilere duyuru ve açıklamaların Yapılması


4. Koordinatör öğretmenlerin tutmaları gereken süreli evrakların kontrolünün yapılması, ay sonu işlemlerinin takibinin yapılması


HAZİRAN 1.İşletmelerde Beceri Eğitimi yıl sonu sınavlarının yapılması


2. Öğretmen, uzman ve usta öğreticiler ile teknisyenlerin görüşlerinin alınarak birim ile ilgili eğitim-öğretimde ulaşılan sonuçları, yapılan iş, üretim ve hizmetleri, gelecek öğretim yılında alınması gerekli önlem ve gereksinimleri belirten bir rapor hazırlamak, kurum müdürlüğüne teslim etmek ve bir örneğinin dosyada saklanması.


3. Atölyelerin kontrolünün yapılarak bir sonraki yıl için hazırlık yapılması,tamiri mümkün olanların okul idaresine bildirilmesi mümkün olmayanların demirbaştan düşümünün yapılması


4.Koordinatör öğretmenlerin tutmaları gereken süreli evrakların kontrolünün yapılması, ay sonu işlemlerinin takibinin yapılması











                       

İLİK MAKİNESİ

İLİK MAKİNESİ İPLİK TAKMA YOLLARI

BİÇİMLİ ÖRME METODU

Biçimli örme metodunda bir giysinin, ön parçası , arka parçası, kolları ve yakaları örme makinasında biçimli olarak örülür,dikişle birleştirilirler.
Bu metot kaliteli giysilerin imalatında kullanılır. Biçimli örme metodu ilmek arttırma ve eksiltme metoduna göre istenilen kalıpta örme giysilerin elde edilmesini sağlayan örme tekniğidir. Bazı makinalarda istediğiniz giysiyi dikişsiz olarak üretebilirsiniz veya sadece yan kapama işlemi yapılacak şekilde ön, arka ve kolları tek bir parça şeklinde üretebilirsiniz . Bir başka üretim şeklide ön , arka ve kol parçalarının ayrı olarak üretilmesidir.
Dikişsiz giysi üreten makinaların maliyeti yüksektir. Ayrıca üretim kapasiteleri düşüktür. Örneğin bir kazağın komple makinadan çıkışı 26 dakika ise bu süre dikişsiz giysi üretimi için 60 dakika olabilmektedir.
KAYNAK:GÜLGÜN YILDIRIM

TRİKO GİYSİ ÜRETİM METODU

Düz örme(triko) giysi üretiminde 3 temel metot kullanılır. Bunlar;
1-Biçimli örme metodu(fully fashioned -beden ölçülü örme)
2-Yarı biçimli örme metodu
3-Keserek biçim verme metodudur.

KAYNAK:GÜLGÜN YILDIRIM

örme kumaş hataları

http://www.ormedunyasi.com/index.php?makale=10

Türkiye’de elyaf ve iplik üretimi

Türkiye’de elyaf ve iplik üretimiCumhuriyetten sonraki dönemde, pamuk üreten, ihraç eden ve iplik, kumaş, giysi ithal eden Türkiye, 1950’den sonra tekstil ürünleri, 1970’lerin başından itibaren ise hazır giyim ürünleri ihraç eden ve bugün dünyada önemli tekstil ve konfeksiyon üreticileri arasında yer alan bir ülke konumuna gelmiştir. Ülkemizde üretilen başlıca elyaf ve iplik çeşitleri pamuk, poliester, akrilik ve polipropilen elyaf ve ipliktir. Türkiye pamuk ipliği üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerinden birisidir. Türkiye kısa elyaf ring iplik üretiminde dünyada 5., openend iplik üretiminde ise 4. sırada bulunmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2002 işyeri sayımına göre Türkiye’de elyaf ve iplik üreten firma sayısı 2200’nin üzerindedir. Elyaf ve iplik üretiminin yoğunlaştığı iller: İstanbul, Bursa, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, İzmir, Kayseri, Malatya, Tekirdağ, Uşak, Hatay ve Denizli’dir. 2004/2005 sezonunda yaklaşık 900.000 ton pamuk üretimine sahip olan Türkiye, dünya pamuk üretiminde altıncı tüketiminde ise dördüncü sırada yer almaktadır. Türkiye’deki başlıca pamuk üretim alanları Ege Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Çukurova Bölgesi ve Antalya’dır. Türkiye pamuk üretim verimliliğinde dünyada 80 kadar üretici ülke arasında 3. sırada, 400 hektarın üzerindeki büyük pamuk ülkeleri kıyaslamasında ise birinci sırada yer almaktadır. Dünya ortalama pamuk verimi 192 kg/da iken, Türkiye’de pamuk verimi 354 kg/da düzeyindedir. Pamuk üretim verimliliği, Çin‘de 315 kg/da, Özbekistan’da 259 kg/da, ABD’de 231 kg/da düzeyindedir.

İLMEK NEDİR?

İlmekÖrücü iğnelerin oluşturduğu özel şekilli iplik halkalarından meydana gelen temel iplik şekline veya örme kumaşın temel yapı birimine ilmek adı verilir. İlmek, iğnenin ve dolayısıyla ipliğin tam hareketi ile oluşur ve diğer ilmeklerle birlikte enine ve boyuna bağlantılar yaparak örme yüzeyinin meydana gelmesinde temel fonksiyonu teşkil eder.Örme yüzeyi; atkılı örmecilikte önceden oluşturulmuş bir ilmek formunun arasından, daha önce örülmüş olan ilmeğin geçirilmesiyle, çözgülü örmecilikte ise önceki ilmeğin sonra oluşan ilmeğin üzerinden aşırtılmasıyla oluşturulur. İlmeğin, dolayısıyla kumaş yüzeyinin oluşması için gerekli olan elemanlar iplik ve iğnedir. İğnenin rahat ve çabuk çalışabilmesi, iğne yataklarına ve iğnenin yapısına bağlı olduğu kadar, ipliğin hammaddesine, düzgünlüğüne ve numarasına da bağlıdır...

ÖRME MAKİNALARI VE ÖRME KUMAŞ YAPILARI

ÖRMECİLİK TEMEL BİLGİLERİ *
Örücü elemanlar vasıtasıyla ilmek şekli verilen ipliğin, kendinden önceki ve sonraki ilmekler ile bağlanması sonucu oluşturulan yüzeylere örme kumaş denir. Teknik açıdan örmecilik başlıca iki gruba ayrılır:
1.
Atkı Örmeciliğinde, (Weft Knitting) tek bir iplik enine ilmekler yapar. Bu ilmeklerin alt ve üst ilmek sıraları ile bağlantısı sonucu bir yüzey oluşur. Bu örgü türünde ipliği çektiğimizde örgü enine yönde sökülür. Atkı örme yöntemi ile elde edilen ürünlerden bazıları; kazak, yelek, ceket, etek, elbise, gibi dış giysilikler, fanila, külot gibi iç giysilikler, t-shirt, eşofman, sweatshirt gibi penye ürünleri, çorap, bazı tıbbi ve teknik kumaşlardır.
2.
Çözgü Örmeciliğinde, (Warp Knitting) her iğneye en az bir iplik beslenir. Her iğnenin ayrı ayrı oluşturduğu ilmek çubuklarının yanındaki ilmek çubukları ile bağlanması ile yüzey oluşur. Bir çözgü örme mamulü sökmeye çalıştığımızda ya hiç sökülmez ya da boyuna yönde biraz sökülür. Çözgülü örme yöntemi ile elde edilen ürünlerden bazıları; tül, perde, dantel, mayo ve döşemelik kumaşlar, havlu ve halılar, bandaj ve suni damar gibi tıbbi malzemeler, ayakkabı yüzü, filtre, çuval, sera örtüsü gibi teknik kumaşlardır.
ÖRME MAKİNALARI
Örme Makinalarının Sınıflandırılması
Farklı iğne tiplerinin ilmek oluşturma yöntemi farklı olduğundan her bir iğne için değişik bir makina geliştirilmiştir. Buna göre makinaları şöyle sınıflandırabiliriz:
1.
"Cotton makinalar" de denilen makinalarda, arka yüzünde iplik atlamaları olmaksızın renkli desenli ince kazaklar üretilir.
2.
"Mayözlü makinalar", tüp halinde, düz ve atlamalı desenli kumaşların üretiminde kullanılır.
3.
"Trikotaj makinaları" olarak adlandırılan makinalar üç gruba ayrılır:
a)
Tek yataklı olanları, kalın kazak üretiminde kullanılan ev tipi makinalardır.
b)
Çift yataklı olanları, her türlü desenin üretimine uygun olup V-yataklı makinalar olarak adlandırılır. Sanayide en çok kullanılan trikotaj makinasıdır.
c)
Özel iki ucu dilli iğnelerin kullanıldığı haroşa makinaların kullanımı oldukça azdır.
4.
Daha ince örme mamullerin üretiminde kullanılan "yuvarlak örme makinaları" da üçe ayrılmaktadır:
a)
Tek yataklı olanları sanayide süprem veya single-jersey makinası olarak adlandırılmaktadır. Küçük çaplı olanları ince bayan çorabı üretiminde kullanılır.
b)
Birbirine dik iki iğne yatağına sahip bu makinalarda sanayide silindir kapak veya double-jersey makinaları olarak adlandırılmaktadır. İki yataktaki iğneler yükseldiğinde birbirinin arasından geçiyorsa ribana, birbirine karşılık geliyorsa interlok makinası denir.
c)
İki ucu dilli iğnelerin kullanıldığı tip, çift silindir makinası olarak adlandırılır ve çorap üretiminde kullanılır.
5.
"Çözgü otomatı" olarak da adlandırılan makina tiplerinde ince her türlü giysilik kumaş üretmek mümkündür. Desenlendirme imkanı sınırlıdır.
6.
"Raşel" olarak adlandırılan makinalarda desenlendirme imkanı çok yüksektir. Özellikle dantel ve fantezi kumaş üretiminde kullanılırlar.
Örme Makinaları Hakkında Bilgiler
a)
Makina İnceliği (F): Belirli mesafedeki iğne sayısı olup mesafe ölçüsü olarak genellikle İngiliz ölçü birimi "inch" (1 inç = 2,54 cm) kullanılır. İncelik, üretimde kullanılacak iplik numarasını, çalışma hızını, örgü cinsini, elde edilecek dokunun enini ve en çekmesini doğrudan etkileyen faktörüdür.
b)
Makina Çapı (D): Yuvarlak örme makinalarında çıkacak dokunun enini belirleyen bir ölçüdür. Mamulün kullanım yerine göre değişik çaplarda makinalar seçilir. Birim olarak (inç = ") kullanılır.
c)
Çalışma Hızı (v): Düz örme makinalarında kilit sisteminin, yuvarlak örme makinalarında iğne yatağının m/sn olarak hızıdır. Bu hız makinanın örme prensibine (RL, RR,LL), desenlendirme durumuna, makina eni veya çapına, örgünün yapısına ve kullanılan iplik özelliklerine göre belirlenir. Yuvarlak örme makinalarında hız:
V(m/sn)= [ D(")*n(dev/dak)*2,54 ] / 100*60
eşitliğinden hesaplanır.
d)
İplik Numarası: Bir örme makinasında kullanılacak iplik numarası başta makina inceliği olmak üzere, örgünün yapısı ve özelliklerine göre belirlenir.
ÖRME KUMAŞ YAPILARI
Atkı Örme Kumaş Yapıları:
1.
Düz Örgü (RL Örgü, Süprem, Single-Jersey): En çok kullanılan bu temel örme yapısı kalın iplik ile düz yataklı makinalarda örülmüşse düz örgü, ince iplik ile yuvarlak yataklı makinalarda örülmüşse süprem veya "single-jersey" olarak adlandırılır. Oldukça esnek yapının ön ve arka yüzeyleri farklı görünümdedir. Dengesiz olan düz örgülerde kenar kıvrılması ve dönme problemleri ile karşılaşılır.
2.
Rib Örgü (RR Örgü): Enine elastikiyetlerinin çok yüksek olması nedeniyle lastik örgü olarak da adlandırılan bu tip örgüler çift yataklı örme makinalarında üretilirler. Ön ve arka yatakta iğne eksiltme yöntemi ile çok değişik rib örgüler elde etmek mümkündür. En yaygın olarak kullanılan ise; her iki yatakta tüm iğnelerin (veya daha esnek bir yapı isteniyorsa ön ve arka yataklarda karşılıklı olarak birer iğne eksiltilerek) çalışması ile elde edilerek örülen 2x2 Rib (Kaşkorse) örgülerdir.
3.
Haroşa Örgü (LL Örgü): İki ucu dilli iğneli veya aktarma iğneli, V yataklı örme makinalarında üretilir. Boyuna elastikiyeti yüksektir.
4.
İnterlok Örgü: İğneleri interlok düzeninde sıralanmış, silindir - kapak makinalarında üretilen bu örgü, iç içe geçmiş, iki 1x1 rib yapısından oluşmaktadır. Enine elastikiyeti daha düşük olup, pijama eşofman, sweat-shirt gibi giysilerde kullanılır. Tek (single) pike, Fransız çift pikesi, Fransız çift pikesi, İşviçre pikesi gibi türevleri mevcuttur.
5.
Astarlı Örgü (2-İplik, 3-İplik, "Futter"): Ön yüzü düz örgü yapısında olan bu örgünün arka yüzünde belirli bir düzene göre yapılan iplik atlatmaları mevcuttur. Arka yüzünde kullanılan ve astar ipliği olarak adlandırılan iplik, zemin ipliğine göre daha kalın seçilir. Astar ipliğin ön yüze bağlantısı askılarla yapılır ve buda tek yataklı yuvarlak örme makinalarında özel mekanizmaların ilavesi ile gerçekleşir. Bu tip kumaşlar, arka yüzleri şardonlanarak veya şardonlamadan eşofman, sweat-shirt gibi giysilerde kullanılır.
Çözgülü Örme Kumaş Yapıları:
Her iğneye bir veya daha fazla iplik beslenerek oluşturulan çözgülü örme yapıları, atkı örme yapılarına göre daha az esnektir. İplik besleyen yatırım iğnelerinin arka tarafında yaptığı alt yatırım miktarına göre farklı desenler elde edilir. Alt yatırım miktarı arttıkça daha stabil bir yapı sağlanır.
* Kaynak: Abalıoğlu Tekstil A.Ş.

eğirme yöntemleri

TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE KALİTEYİ ETKİLEYEN TEKNİK GELİŞMELER Doç. Dr. Tülin ÖKTEMDoç. Dr. Ziynet AKTUĞLUÖğr. Gör. Esen ÖZDOĞAN E.Ü. Müh. Fak Tekstil Böl.E.Ü. Müh. Fak Tekstil Böl.E.Ü. Emel Akın MYO
1. GİRİŞGiyim insanlar için en önemli unsurlardan biridir. Bu nedenle tekstil diğer sektörlerden daha çok gelişmiştir. Önceleri sadece yüksek miktarlarda üretim hedeflenirken, günümüzde kalite, rahatlık, sağlık, güvenlik vb. konular ön plana çıkmıştır.Türk tekstilinin günümüz rekabet ortamında bir yer edinebilmesi ve bütün dünya ile entegre olması için kaliteli, ucuz, hızlı ve talepleri karşılayacak nitelikte üretim yapması gerekmektedir. Bu hedeflere ulaşmada rol alacak olan sanayicilerimizin de bu kalite anlayışını benimsemesi ve talepler doğrultusunda ürün geliştirmesi ve gerektiğinde yeni teknolojileri kullanması zorunlu hale gelmiştir. Tekstil, elyaftan konfeksiyona kadar uzanan geniş bir üretim zincirine sahiptir. Tüketiciye sunulan ürünün istenilen kaliteyi sağlayabilmesi için, kötüden iyi elde edilemeyeceği bilinciyle, her aşamada kalite düzeyinin sağlanması ve korunması esas alınmalıdır. Bu amaçla elyaftan başlayarak; iplik, dokuma-örme, terbiye ve konfeksiyon aşamalarında kaliteyi etkileyen unsurların saptanması ve bu unsurlara gelişen teknoloji ve değişen anlayışın katkılarının ortaya konması bir zorunluluk haline gelmiştir.Bu bildiride tekstil sektörünün çeşitli aşamalarında kalite, maliyet ve üretim süresini etkileyen teknik gelişmelere ve bunların bitmiş ürüne katkılarına değinilecek, sempozyumun konusu pamuk ve pamuklu mamuller olduğundan öncelikle pamuklu tekstil sanayiindeki yeniliklere yer verilecektir. Geçen yüz yıl boyunca dünya nüfusu 1.8 milyardan 6.2 milyara, kişi başına tekstil tüketimi de iki katına çıkmıştır. Bu durum göz önüne alındığında sentetik lifler olmaksızın artan bu talebin karşılanamayacağı açıkça görülmektedir (1). 1997’de başlayan global mali kriz, 5 yıllık bir süreçte, tekstil ürünlerindeki tüketim artışını önlemiştir. Pamuk ile rekabet eden en önemli tekstil lifi olan Poliesterin fiyatının pamuğun fiyatından daha düşük olması nedeniyle pamuk tekstil piyasasında % 1’lik bir kayba uğramış, 1990-99 yılları arasında fiyat ve başka etkenler nedeniyle bu kayıp % 7’ye ulaşmıştır. Pamuk dünya tekstil lif pazarının % 41,9’unu oluşturmaktadır. 1960’lı yıllarda sentetik liflerin üretimi birkaç yüz bin tonlardan, birkaç milyon tonlara hızlı bir şekilde artması nedeniyle pamuğun öneminin gittikçe azalan bir lif olduğu imajı oluşmuştur. Bu da 1990’lı yıllarda sürekli artan sentetik üretimi nedeniyle pamuk tüketiminin toplam lif tüketimindeki payının büyük ölçüde düşeceği beklentisine yol açmıştır. Ancak Amerikan pamuk üreticilerinin bir üst kuruluşu olan Cotton Incorparated’in bilinçli destek ve teşviklerinin de katkısıyla 1960’lı ve 1970’li yıllarda bir taraftan pamuklu mamullerin kullanım özellikleri geliştirilirken, diğer yandan tüketicilerde sentetik lifler için uyandırılmış olan “Uzay çağının lifleri” olumlu imajının yerini, pamuk liflerinin “Doğal olmanın güzelliği, hijyenik üstünlük, çevre korunması” avantajlarını ön plana çıkaran olumlu imajına bırakması sağlanınca ve petrol krizleri de (1973-74 ve 1980) ortaya çıkınca, 1980-90 yılları arasında pamuk dışındaki liflerin tüketimi % 2,6 artarken, pamuk liflerininki % 2,8 artmıştır (2).1990’larda pamuk gelişmekte olan ülkelerde, aynı zamanda Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliğinde pazar payını kaybetmiştir, buna karşın Kuzey Amerika, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi endüstriyel ülkelerde pazar payını arttırmıştır. Pazar payında beklenen düşüşe rağmen dünya pamuk tüketiminin 1999’daki 19,2 milyon tondan, 2005’de 20,5 milyon tona artması öngörülmektedir (3).Dünya ham pamuk fiyatlarının artması nedeniyle 2000 yılı pamuk üretimi bir önceki yıla göre bir miktar artış göstermiştir. 2000 yılında dünya pamuk üretimi 8.4 milyon balya olup, 1999 yılına göre 1 milyon fazla olmuştur. Bu artış Çin’den kaynaklanmaktadır. Türkiye’deki pamuk üretimi 1995-99 yılları arasında ortalama 3.7 Milyon balya, bu süre içindeki kullanım 4.9 Milyon balya olmuştur. 2000 yılı için tüketimin 5.3 Milyon balyaya çıkacağı tahmin edilmektedir. Pamuk üretimi bir önceki yıla göre bir miktar düşüş göstermiştir. Şekil 1’de Dünyada ve Şekil 2’de Türkiye’de pamuk üretim ve tüketiminin yıllara göre değişimi verilmiştir (4).

Şekil 1: Dünya’da pamuk üretim ve tüketiminin yıllara göre değişimi

Şekil 2: Türkiye’de pamuk üretim ve tüketiminin yıllara göre değişimiYaklaşık 2500 yıl önce Yunan filozofu Heraclisus’un “değişmeyen tek şey değişimdir” sözü moda ve tekstildeki değişim için de geçerliliğini korumaktadır. Günümüz tüketicilerinin ürün özellikleri üzerine beklentileri her geçen gün değişerek artmaktadır. Fiyat, kalite, tam zamanında üretim ve kullanım çeşitliliği rekabet edilebilirliğin temelini oluşturmaktadır.Globalleşen ekonomi, müşteri davranışlarında önemli değişikliklere yol açmıştır. Yaşam biçimlerinde rahatlık, temizlik, sağlık ve güvenlik ön plana çıkmıştır. Ayrıca tüketiciler çevre konularında daha duyarlı hale gelmişlerdir. Özellikle satın alma gücünün artışı daha nitelikli ürünlere olan talebi arttırmıştır. Diğer başarılı endüstriler gibi dünya pamuk endüstrisi de pamuğun üretimi ve işlenmesi için daha hızlı şekilde yeni teknolojileri devreye sokarak bu tip taleplere cevap verebilmelidir (3, 5).Normal sentetik liflerin hijyenik (Ter emmeme, statik elektriklenme) dezavantajlarına karşılık, sağlamlık, bakım kolaylığı gibi büyük avantajları vardır. Pamuğa göre fiyatlarının da düşük oluşu göz önüne alındığında kalkınmakta olan fakir ülkeler için geleceğin elyafının sentetikler olacağı açıklık kazanmaktadır. 3. nesil yüksek performanslı elyaf ve ipliklerin özellikleri de pamuğa göre üstün olabilmektedir (2). Sentetik lifler üretim ve son kullanım amaçları doğrultusunda gelişimlerini sürdürmektedirler. Buna karşın pamuğun da dünya pazarlarında rekabet edebilirliğini koruyabilmesi için yeni teknolojilere ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu amaçla istenilen talepleri karşılayacak pamuk ve pamuklu ürünlerin üretilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. 2. TEKSTİLDE ÜRETİM AŞAMALARI VE YENİ GELİŞMELERTekstil, hammaddeden konfeksiyona kadar uzanan geniş bir üretim yelpazesine sahiptir. Bu aşamalarda yapılacak yenilikler ve teknolojik gelişmelerin bir sonraki aşamaya ve bitmiş ürünün kalitesine direk olarak yansıyacağı açıktır. Bu aşamalardaki son yenilikler aşağıdaki ana başlıklar altında incelenebilir.2.1 İplikçilikYüzyılın başlarında orta incelikte 1 kg. iplik üretimi için gereken işgücü ihtiyacı yaklaşık olarak 1 saat iken, bugün iki dakikadır. Bu da iplik eğirme alanında teknolojinin ulaştığı noktayı gayet iyi bir şekilde açıklamaktadır.Yeni geliştirilen iplik eğirme yöntemlerinde büküm verme elemanı ile sarım elemanı birbirinden ayrı olup çok daha yüksek bir hıza sahiptir ve ipliğin sarıldığı bobin boyutları çok daha büyüktür. Ayrıca iplik eğirme prosesinde bazı işlem basamakları elimine edilmekte, personel ve yer gereksiniminde önemli ölçüde azalma sağlanmakta ve otomasyon olanakları daha fazla ve daha kolay uygulanabilir olmaktadır.Pamuk ipliği üretimi için open-end rotor iplikçiliği yüksek otomasyon ve ek donanımları sayesinde hayli yüksek kalite seviyelerine ulaşılmış olduğundan en fazla ilgiyi gören ve yaygınlaşan yeni eğirme yöntemi olmuştur. Yenilikler incelendiğinde mevcut olan makinelerin kontrol donanımlarına daha fazla elektroniğin dahil edildiği, dolayısıyla otomasyonlarının arttığı, hatta eski tip makinelerin modernizasyonuna yönelik önemli çabaların ön plana geçtiği görülmektedir.Harman hallaç makinelerinde üretim kapasitelerinin artırılması, yabancı elyaf ve yabancı madde sorununu çözmek için temizleme etkinliklerinin arttırılması üzerine yoğunlaşmışlardır. Ring iplik makinelerinde ve belki iplikhane makineleri içinde en ilginç olan yenilik kompakt eğirme makineleridir ve normal ring iplik makinelerinin modifiye edilmiş bir şeklidir.Kompakt iplikler de iplik tüylülüğü önemli derecede azalmakta, mukavemette ve kopma uzamasında artış elde edilmekte, çözgü ipliklerinin haşıllanmasında daha düşük miktarlarda haşıl maddesi kullanımına olanak sağlamakta, böylece hem ekonomik hem de ekolojik yararlar ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra bazı ürünler için gazeleme işlemi yapılmasına gerek kalmamakta, lif uçuntuları azalmakta, büküm miktarını % 15’e kadar azaltmak mümkün olmakta ve kumaş görünümü daha parlak hale gelmektedir. a)Normal ring ipliği b)Kompakt iplikŞekil 3. Normal ring ve kompakt ipliklerinin görünümleri. a) Normal ring ipliğinden yapılan kumaş b) Kompakt iplikten yapılan kumaşŞekil 4. Normal ring ve kompakt ipliklerden yapılan kumaşların görünümleri (Bezayağı örgü).Open-End rotor iplik makinelerindeki otomasyon olanakları ile artık kova değişiminden bobin paketlemeye kadar her operasyon işçi eli değmeden yapılabilir hale gelmiştir.Rotor iplikçiliğinin gelecekte alacağı mesafeler doğal olarak ring iplikçiliğindeki gelişmeler ve moda eğilimleri ile de yakından ilgilidir (19).2.2. ÖrmecilikÖrmedeki gelişmeler, örme makinelerindeki yenilikler ve yeni materyallerin örgüde kullanımı olmak üzere iki hususta değerlendirilmelidir. Düz örme makineleri: Belli bir makine inceliğine sahip düz örme makinelerinde her türlü desenlendirme yöntemiyle üretilmiş hatalı mamullerin ipliklerinin sökülmesi ve sökülen ipliklerin bobinlere aktarılması sağlanabilmektedir. Böylece hatalı üretim maliyetlerinden tasarruf edilmektedir. Yaka çalışmalarında, dışarıda kalan iplik uçları yaka içine askıyla tutturularak, yüksek işçilik maliyetleri en aza indirgenmekte ve kalite düzgünlüğü sağlanmaktadır. İplik gerginliği daha düzgün dağıtılarak iplik kopuşları önlenmektedir. Bilgisayarlı tasarım sistemleri; planlama, tasarım, sunuş, değerlendirme, simulasyon ve programlama gibi örme üretim proseslerinin tüm safhalarını birarada gerçekleştirebilmektedir.Düz örme makinelerinde artık örmede geçen süre yarıya düşürülüp konfeksiyon işlemleri en aza indirgenmektedir. Daha önceleri bir örgü mamulün ön, arka, kol gibi parçaları ayrı ayrı örülüp, konfeksiyonda birleştirilirken, bugün gelişmiş makinelerde giyime hazır tek parça haline gelmiş ürün, konfeksiyona sadece etiketi dikilmek üzere gitmektedir. Bunun dışında ayrıca bir dikiş işlemi gerekmemektedir.Yuvarlak örme makineleri: Elastomer iplikli kumaşlarda top sarımı sırasında oluşan kenar kırılmasını önlemek için, yeni kumaş çekim ve sarım sistemi sayesinde, tüp kumaş kesilerek açık en haline getirilmektedir. İki yüzü desenli kumaşlar ve çift katlı kumaşlar üretilebilmektedir. Böylece kumaş kullanım aralığı daha da genişletilmiş olmaktadır. CAD/CAM sistemlerindeki gelişimler ile desen kapasitesi ve üretim hızı çok yükselmiştir. Bu sayede scanner ile okutulan herhangi bir deseni çok kısa sürede örülebilir hale getirmek mümkün olabilmektedir.Çözgülü örme makineleri: Makine hızlarında sağlanan hız artışı; desen değişikliğinin çabuk ve çok kısa sürede yapılabilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle kısa metrajlı, çeşitli varyasyonlarda farklı jakar desenleri en ekonomik şekilde üretilebilmektedir. Bir diğer yenilik özel ipliklerin örmede kullanılmasıdır. Örneğin termo ipliklerden üretilen; vücut ısısını koruyan iç çamaşırının askeri birliklerde kullanılması gibi. Dünyada kullanımı giderek artan teknik tekstillerin üretimi için Magazin Atkılı Raşel makineleri geliştirilmiştir. Bu makinelerde elde edilen boyut stabilitesi yüksek takviyeli yapılar koruyucu amaçlarla savunma sanayiinde, taşıyıcı bant olarak da kamyon, gemi, uçak üretiminde kullanılmaktadırlar. Raşel makinalarda özel iğneler kullanılarak güpür desen olanakları da son derece gelişmiştir.2.3. DokumacılıkKalite ve üretim kapsamında iyileştirme için dokuma makineleri teknolojisinde bir dizi olanaklar geliştirilmiştir (6). Dokuma makinelerindeki gelişmelerde otomasyon ve esneklik belirleyici iki ana unsur olarak kendini göstermektedir. Otomasyon sadece işlemlerin gerçekleştirilmesi sınırını aşarak, kumaş tasarımı ve üretim verilerinin toplanıp değerlendirilmesini de kapsamaktadır. CAD/CAM sistemlerinin kullanılmasıyla; desenlendirme kolaylığı, üretime entegrasyonun hızlanması ve kolaylaşması sağlanarak insandan kaynaklanan hata payı en aza indirilmiş ve CIM (Bilgisayar Tümleşikli Üretim)’e geçiş yapılmıştır. En son elektronik ve bilgisayar teknolojilerinin kullanılması sayesinde, dokunan kumaşlarda istenen kalite düzeyinin sağlanması ve işçilik gereksiniminin en aza indirilmesi mümkün olabilmektedir. Dokuma makinelerinin esnekliğinin artırılması sayesinde, farklı kumaş tipleri için, daha fazla desenlendirme olanakları sağlanabilmektedir. Dokuma makinelerinde oluşan kenar firelerini ve çözgü firelerini azaltan yeni geliştirilmiş sistemler, maliyeti düşürmekte ve çevreye atık oluşmasını önlemektedirler. Artan makine ve üretim hızlarına karşın dokuma makinelerinin yarattığı gürültü ve titreşim düzeylerinde artış görülmemektedir. Atkı atım hızında sağlanan artışlar verimliliği artırmıştır. Çok fazlı dokuma makinelerinde, standart kumaşlar için, yüksek atkı atım hızlarında üretim yapılabilmektedir. Tüm bu gelişmeler, üretimin standardizasyonunu sağlamış, dokuma makinelerinin verimliliğini ve kumaş kalitesini artırmıştır (7).Normal liflerin kullanıldığı kumaşların yanı sıra polipropilen ve polietilenden yapılmış ana halı zemini, büyük çuvallar gibi teknik kumaşlar ve tarım tekstilleri gibi teknik kumaşların üretimine yönelik makinelerde artış görülmektedir (8). 2.4. Boya ve Terbiye Boya makinelerinde daha önceleri üretim hızında artışlar ön planda iken, günümüzde uygun yazılım programlarının geliştirilmesi ve üretimde kaliteyi artırıcı gelişmeler söz konusudur. Ayrıca su, enerji, kimyasal madde ve boyarmadde açısından tasarruf ön plana çıkmıştır. İşlem sonuçlarının tekrarlanabilirliği ve güvenilirliği de artırılmıştır. Bunun yanı sıra ölçme ve kontrol sistemlerinin çok daha etkin olarak sisteme entegre edilmesi sağlanmıştır (9,10).Tekstildeki işlem kademelerinde özellikle makinelerde kaliteyi, hızı artırıcı, maliyeti düşürücü bu gelişmelerin dışında kullanılan lifler ve yapılan bitim işlemleri nedeniyle kumaş kalitesi ve kullanım özellikleri de belirgin şekilde artırılabilmektedir. Günümüzde tekstil mamullerinden beklenen fonksiyonel özellikleri sağlık ve konfor açısından ele almak gerekmektedir. Bunlar; antialerjik, uygun pH, su geçirmez/nefes alabilen/su itici, ısı koruyucu, ter emici/çabuk kuruyan, UV ışınlarına karşı koruyucu, çevreye uyumlu, antimikrobiyel, koku önleyici ve giderici, küflenmeyen, kir itici, antistatik, güç tutuşma gibi kullanım yerine ve amacına göre kumaşlardan beklenen yada istenen fonksiyonel özelliklerdir. Tekstil ürünlerinin kullanımı sırasında bazı fiziksel özelliklere de sahip olması beklenmektedir. Bunlar; çekme ve buruşma dayanımı, form stabilitesi, esneklik, yıkanabilirlik, hafiflik, anti-pilling (boncuklanma) gibi kullanım rahatlığı veren özelliklerdir. Ayrıca son yıllarda güncelleşen ekoloji kavramına ilişkin olarak kullanılan liflerin biyolojik olarak parçalanabilmesi, tekrar geri kazanımı ve Chitin /Chitosan gibi doğal yeni maddelerin kullanımı da gündeme gelmiştir.Bütün üretim sektörleri ve endüstriler için sağlık, ekoloji, yaşamı kolaylaştırma (kolay bakım) gibi tüketici taleplerine cevap verecek şekilde ürün geliştirmeyi hedeflemek günümüzün en önemli bakış açısını oluşturmaktadır.Bu fonksiyonel özellikler:Alerjik reaksiyonlar, vücudun bağışıklık sisteminin, yabancı maddelere karşı gösterdiği bir tepkidir. Bir tekstil mamulünün bu tür reaksiyonlar oluşturmaması gerekmektedir (22).Tekstil mamulleri terbiye işlemleri sırasında çeşitli bazik ve asidik maddelerle işleme girmektedir. Tekstil mamulü üzerinde kalabilecek baz ve asit artıkları, nemli ortamda cildi irite edebilmektedir. Bu nedenle tekstil mamulünün pH değeri, insan derisinin normal pH değeri (yaklaşık pH=5,5) ile aynı olmalıdır.% 100’den daha az nem ortamı ve 33.9 ± 2°C vücut sıcaklığında insan kendini rahat hissetmektedir. İyi bir giysinin görevi de kişiyi bu sıcaklık aralığında tutacak, suyu geçirmeyecek ve vücut nemini atacak şekilde olmalıdır. Bu nedenle giysilerde kullanılan kumaşların nem alımı ve ısıl özellikleri önem taşımaktadır. Burada giysiden beklenen ortam sıcaklığı ile ilişkiyi kesip vücut sıcaklığını sabit tutmasıdır. Nefes alan kumaşlar ile insan vücudunda oluşan ter dışarıya atılırken, ayni zamanda dışarıdaki etmenlerden (yağ, kar bakteriler) etkilenmemekte ve ısı izolasyonu sağlamaktadır (25).Ultraviyole (UV) ışınlarına uzun süre maruz kalan insanlarda güneş yanıklarına, erken cilt yaşlanmasına, alerjilere ve özellikle açık tenli kişilerde cilt kanserine neden olabilmektedir. Bu nedenle giysi kullanımı ile cilt koruması özellikle son yıllarda ozon tabakasının delinmesi ve zararlı olabilecek UV ışınlarının dünyaya direk ulaşması nedeniyle önem kazanmıştır. Kumaşlar, çok çeşitli liflerden veya lif karışımlarından farklı konstrüksiyonlarda yapılan gözenekli, esnek materyallerdir. Bütün kumaşların 280-400 nm arasında değişen dalgaboyuna sahip ışığı belli oranlarda absorpladığı ve/veya geçirdiği bilinmektedir. UV ışınlarının kumaşların ince aralıklarından ve ipliklerin boşluk kısımlarından geçtikleri, hatta ipliklerin bu geçirgenlikte bizzat rol oynadıkları ve iplik tipinin bu açıdan büyük önem taşıdığından, ipliğin ilk üretim aşamasından itibaren bu konu göz önüne alınarak üretilmesi gerektiği hususu önem kazanmaktadır. Boyanmamış pamuklu kumaşlarda belirlenen SPF (Güneşten koruma faktörü) değerleri ağır tentelik kumaşlar dışında çok düşük değerler göstermektedir.Pamuk, ipek, PA ve PA/elastan (az miktarda matlaştırıcı içeriğine sahip olanlar) kumaşların, özellikle açık tonlarının, yoğun UV ışığına karşı çok az koruma sağladığı tespit edilmiştir. Eğer bunlar sıkı dokunmuş ya da örülmüşlerse, ki bu gözenekliliğinin az olması demektir, UV emicilerinin de uygulanması ile performansları arttırılabilmektedir (20, 21). Koku oluşturan bakteri, küf yapan mantar ve patojenik bakteri gibi mikroorganizmalar, kumaş yüzeyleri üzerine yapışabilmektedir. Bu durumda elbiseler ve tekstil materyalleri bu mikroorganizmaların taşıyıcısı konumuna gelmektedir. Otel, hastane, çocuk yuvası, huzur evi gibi topluma açık yerlerde kullanılan tekstil ürünlerinin bu nedenle belli oranda antimikrobiyel etkiye sahip olması istenmektedir. Aksi taktirde bunların üzerinde mikroorganizmaların güçlenerek büyümesi; kötü kokulara, görsel bozulmaya, boyasının bozulmasına vb. neden olabilmektedir, buda hijyenik ve estetik olarak malzemenin kullanılamamasına yol açabilmektedir. Bu amaçla son yıllarda bu özelliği sağlayan yeni liflerin kullanımının yanısıra, pamuklu mamullere antimikrobiyel bitim işlemleri de yapılabilmektedir. Bu işlem daha çok, yer halıları, döşemelikler, yatak, yorgan ve yastık için her türlü dolgular ve battaniye gibi ürünlere uygulanmaktadır. Böylece farklı kaynaklardan, değişik yollarla gelen çeşitli mikropların aşırı üreyip, çoğalmaları önlenmeye çalışılmaktadır. Bunun yanı sıra kullanım yerine bağlı olarak kokuyu önleyen, gideren maddeler de kullanılmaktadır.Medikal ve bununla ilgili sağlık sebepleri ve hijyenik amaçlı kullanılan tekstiller, tekstil endüstrilerinde önemli sektörler olmuşlardır. Kirlenmiş materyallere temas sonucu HIV ve hepatit virüslerinin yayılması; personelin elbise ve diğer materyaller ile korunması için artan bir baskı yaratmıştır. Bundan dolayı medikal amaçlı kullanılan konfeksiyon materyalleri ve cerrahi elbiseler, hastane perdeleri, hemşire elbiseleri, yer kaplama ve yatak materyalleri, havlular ve işçi üniformaları gibi giysilerin antibakteriyel fonksiyon kazanması gerekmektedir. Hijyenik açıdan kullanılan giysiler ve spor giysilerinin de antibakteriyel özellikte olması istenmektedir.Tekstil mamullerinde herhangi bir şekilde oluşmuş rahatsız edici bir koku olmamalıdır, giyim esnasında da koku oluşturmamalıdır. İnsanlarda doğal olarak terleme ile bir koku oluşabilmektedir. Son yıllarda geliştirilen bazı ürünler koku önleyici olarak kullanılmaktadır.Kir iticilik bitim işlemlerinde kullanılan bazı kimyasal maddeler kirin kumaştan daha kolay çıkmasını, uzaklaşmasını sağladıkları gibi flottedeki kirin yeniden kumaşa yapışıp yıkama sırasındaki grileşme etkilerini de önlemektedirler (23).Tekstil maddesi olarak büyük miktarda kullanılan sentetik liflerin pamuk gibi doğal liflerden farklı olarak iletkenlikleri çok düşüktür. Bu nedenle sentetik liflerden yapılmış tekstil mamullerinde statik elektriklenme görülmektedir. Ortaya çıkan statik elektrik tekstil mamullerinin üretim ve kullanımı sırasında çeşitli problemler ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle statik elektriği önleyici maddeler lif üretimi sırasında kullanılabileceği gibi değişik işlem kademelerinde kullanılmaktadır (22). Güç tutuşan tekstil mamulleri koruyucu giysi yapımında, taşıt araçlarında, perde ve dekorasyon malzemeleri gibi alanlarda kullanılmaktadırlar. Kimyasal liflerin eldeleri sırasında kullanılan monomerlerden yararlanarak kendiliğinden güç tutuşan veya ısıya dayanıklı lifleri elde etmek mümkündür. Bu şekilde üretilmiş olan liflerin güç tutuşur veya ısıya dayanıklılık özellikleri kalıcıdır ve özellikle teknik amaçlı olarak pek çok yerde kullanılmaktadırlar. Buna karşın doğal liflerden pamuk ve yün için ancak kimyasal işlem ile iyi güç tutuşurluk etkileri elde etmek mümkün olabilmektedir. Ancak bu maddelerin etkileri sentetik liflerdeki kadar kalıcı olamamaktadır. Pamuklu mamullerin teknik tekstiller kapsamında güç tutuşur hale getirilmesi farklı bir kullanım alanı yaratmaktadır (24).Tekstil ürünlerinin kullanımı sırasında sahip olması istenen bazı fiziksel özellikler incelendiğinde;Tekstil yüzeyleri için birinci derecede önem taşıyan boyut stabilitesidir. Burada en önemli husus çekme problemidir. Çekme denildiğinde kumaşların daha çok kullanılmaları ve kısmen işlenmeleri sırasında ortaya çıkan boyut kısalması anlaşılmalıdır. Diğer önemli kavram ise kumaşın genişlemesi sonucu oluşan bollaşmadır. Daha fazla görülen çekme olayı çoğunlukla kullanım anındaki yıkamalar sırasında ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle yıkamada boyut değişimi tekstil ürünleri için önemli bir kalite kriteridir. Yapılan işlemler sonucu çekme değerlerinin kabul edilebilir sınırlar içerisinde kalması sağlanmalıdır.Çeşitli buruşmazlık maddeleri kullanılarak, yıkamadan sonra ütüleme gerekmeyen, tüketiciye büyük kullanım kolaylığı sağlayan ürünler üretilebilmektedir. Şekil 5: Buruşmazlık işlemi görmüş gömlek Pamuktan mamul örgü giysiler vücut hareket ederken, deri gibi genişlemekte ve bir hareket serbestliği sağlamakta, ancak zamanla deforme olarak hoş olmayan görüntülere yol açmaktadır. Bu nedenle sadece iç giyim ve spor giysileri için kullanılabilmiştir. Dokuma giysilerde ise giyim serbestliğinden söz edilememesine karşın, deforme olmayan, yapısını koruyan bir durum söz konusudur. Bu özellik nedeniyle daha çok takım elbiselerde, pantolonlarda ve dış giysilik olarak kullanılabilmektedir. Özellikle son yıllarda pamuklu mamullerde elastomer liflerinin birarada kullanılması ile mükemmel giyim rahatlığı sağlayan ve ayni zamanda biçimini koruyan, deforme olmayan ürünlerin elde edilmesine olanak sağlamıştır. Enzimlerin pamuklu mamullerin yüzeyini parlatma amacıyla kullanımı artan bir önem kazanmaktadır. Bio-parlatma selülaz enzimleri ile selüloz esaslı tekstil mamullerinin iplik ve kumaş yüzeyindeki lif uçları ve havların zayıflatılarak uzaklaştırılması amacıyla yapılan biyolojik bir işlemdir. Böylece kumaştan lif uçları ve safsızlıklar uzaklaştırılmış olur ve işlem sonucu kumaş yüzeyinde meydana gelen görünüm kalıcıdır.Bu işlem ile; •Pamuklu mamullerin boncuklanma eğilimi azalır,•Kumaş yüzeyi temizlenir ve tüycükler giderilir,•Kumaşın yumuşaklık, dökümlülük ve esneklik gibi tutum özellikleri gelişir,•Hidrofillik özellikleri gelişir,•Kumaşın boya afinitesi, alımı, düzgünlüğü ve parlaklığı artar.Bir polisakkarit olan chitin, özellikle Antartik bölgesi deniz mahsullerinin kabuklarından (yengeç ve karides), mantarların hücre duvarlarından ve planktonlardan elde edilmektedir. Tekstilde Chitin lif olarak ve yün liflerinde kullanımının dışında, Quaterner amonyum chitosan türevlerinin pamukta antimikrobiyal bitim işlemlerinde, atıksu arıtımında ve neps gidermede kullanılmaktadır. Chitosana quaterner amonyum gruplarının bağlanması sonucu türevleri antimikrobiyel bitim işlemi maddesi olarak kullanılabilmektedir.Bilindiği gibi düşük kaliteli pamukta bulunan düğümcükler neps olarak adlandırılmaktadır. Nepsler olgunlaşmamış liflerden ileri gelmekte ve boyanmış kumaşlarda beyaz düğümcükler olarak kendini göstermektedir. Nepsli kumaşların Chitosan ile bir ön işlem görmesi sonucunda bu durum ortadan kalktığı gibi düzgün boyanma sağlanmakta ve olgunluk farklılıkları ortadan kalkmaktadır. Ancak çitosanın çok pahalı bir malzeme olduğu da unutulmamalıdır (11).2.5. Konfeksiyon üretimiKonfeksiyon sektörü yapı gereği dinamik bir sektördür, dış satım olanakları yüksektir, yüksek bir yatırım finansmanı gerektirmez, ürün tipi ve üretim şekli kolaylıkla değiştirilip, pazar koşullarıyla uyum sağlayabilme avantajı vardır. Tüm bunlar konfeksiyon sektörünü yatırımcılar için cazip hale getirmektedir. Ancak, tekstil sektörleri arasında tüm hata ve problemlerin en açık ortaya çıktığı bir üretim dalı da konfeksiyondur. Çünkü tüm ham ve yardımcı maddelerin bir modelde bir araya gelerek, anlam kazandığı son üretim zinciridir. Bu aşamadan sonra artık mal müşterinin kullanımına sunulmaktadır.Türk tekstil ve hazır giyim sektörünün toplam ihracat içindeki payı %35-40 arasında değişmektedir. Hazır giyim tek başına bu oranın %25-28’ini gerçekleştirmektedir. Ülkemiz özellikle 1980’li yılların ikinci yarısında bir “konfeksiyon ürünleri dış satım patlaması” yaşamıştır. Hazır giyim sektörünün ülkemizin koşullarına uygunluk gösteren işgücü yoğun bir sanayi dalı oluşu, fazla yatırım gerektirmemesi, gelişmiş bir tekstil ve hammadde sanayiinin varlığı, coğrafik olarak uluslararası pazarlara yakınlığı ve gelişmiş ihracat olanakları bu sektörün büyümesine katkıda bulunmuştur. Dünyanın büyük hazır giyim alıcıları üretimlerini ülkemize yönlendirmişlerdir. Bu dönemlerde az sayıda ve basit konstrüksiyona sahip modeller için gelen yüksek siparişler, düşük işçilik ücretleri ile entegre olunca, üreticilerin kâr oranları yüksek olmuştur. Büyük sipariş miktarları ve uygun devlet teşvikleri konfeksiyon sektörünü yatırımcılarımız için cazip hale getirmiştir.Kalite; bir mal veya hizmetin belirli bir ihtiyacı karşılayabilme başka bir deyişle kullanım amacına uygunluk derecesidir.Konfeksiyon açısından; giysinin formu, vücuda oturuşu, modeli, kullanılan malzemenin cinsi, üretim özellikleri (kullanılan yöntem) ve çalışan kişilerin yetenekleri kalite kavramını oluşturur. Buna göre; modelde, malzemede, yöntemde, makinede ve işçide meydana gelebilecek değişiklikler ile kaliteyi etkilemek mümkündür.Kalite kontrolü, kalite isteklerini karşılamak amacı ile kullanılan uygulama teknikleri ve çalışmalarıdır. İmalatta kalite kontrolü; üretim sürecinin çeşitli aşamalarında hammadde, malzeme, yarı mamul ve üretim süreci üzerinde kriterlerin uygunluğunun gözlenebilmesi ve yetersiz performansa neden olan unsurların belirlenerek giderilmesi amacı ile sürdürülen uygulama teknikleri ve çalışmalarıdır (14).Konfeksiyon işletmelerinde üretimde iş akışı aşağıdaki şekildedir:2.5.1. Hammadde deposuKumaş top yönetimi: Bazı firmaların geliştirdikleri otomatik top işleme ve kumaş idare sistemi; stok kontrolü, planlama, optimizasyon, kumaş toplarının alımından, depoya ve serim boyunca taşınmasının kontrolü ve daha sonra parça topların depoya geri dönmesini kapsayan kumaş işlemeyi tümüyle otomatikleştirecek şekilde tasarlanmıştır.Sistemin merkezi bilgi kontrolüdür. Bu, main-frame’i (network yoluyla iş-sipariş alımı), CAD’i (kesim planının nisbi uzunluğu ve yerleşim uygunluğunun kontrolü) ve kumaş deposunu (kumaşın hazır bulundurulması ve top seçimi) kapsar. Bu ön planlama bilgileri; sürekli bir iş akışının olduğu kesimhaneye siparişlerin beslenmesini sağlayarak, ölü zamanların etkin kontrolünü mümkün kılar. Kumaş topu işleme sistemi giysiyi bir bütün olarak çalışabilmek için; kumaşın yüzünü, telayı ve astarı seçmek için programlanabilir. Tek kat üretimde top değiştirme sıklığı oldukça yüksek olduğu için sistem; doğru kullanım düzeni kapsamında, topların hazırlanması ve yüklenmesi de dahil olmak üzere bütün top yönetimini optimize etmeye gerek duyar. Barkodlar, kendi kendine çalışan senkronize statik kumaş sericilerinin otomatik yükleme ve boşaltmasına imkan veren sisteme bilgi sağlar.Depoda kumaş toplarının çubuklar üzerinde asılması; topların birbirine değmesinin önlenmesi ve böylece kumaşların çarpma sonucu zarar görmesinin engellenmesi anlamına gelmektedir (15).2.5.2. Model bölümü Giyim sektöründe yüksek teknoloji hizmetlerini yerine getiren cihazların ortak adı kısaca "CAD/CAM" olarak geçmektedir.CAD: Bilgisayar yardımı ile bir ürünün biçimlendirilmesini ifade eder. CAD sistemleri; hazır giyim sanayiinde giysi model tasarımı, kalıp hazırlama, kalıp serileme ve kesim planı hazırlanması aşamalarında kullanılmaktadır. Günümüzde bu sistemler ile iki veya üç boyutlu çalışmalar yapmak mümkündür. CAM: Bilgisayar yardımı ile insandan kaynaklanan hata payının en aza indirilmesi ile yapılan üretimi ifade eder. Bu programlarda bilgisayarın doğrudan makineleri ya da parçaları kontrol etmesi ile üretimin sağlanması mümkündür. Hazır giyim sektöründe de kumaş seriminde ve kesiminde, dikimhane içindeki üretim istasyonlarına iş gönderilmesinde, dikiş makinelerinin fonksiyonlarının yönlendirilmesinde CAM sistemlerinden yararlanılmaktadır. CAM grubu içine; dikiş makineleri, kumaş serim ve kesim sistemleri, hazır giyim üretim aşamasında kullanılan taşıyıcı sistemler ve nakış makineleri girmektedir (16).2.5.2.1. Model TasarımıCAD tasarım sistemi ile hayal gücünün hiçbir sınırı yoktur. Kullanıcı aynı el ile yaptığı çizimdeki olanaklara hatta daha fazlasına sahiptir. Hatta el ile yapılması güç olabilecek tekstürleri yaratmak, CAD ile daha basit olabilmektedir. Var olan tekstürleri scanner' da tarayıp sisteme aktararak başka biçimlerde de kullanmak mümkündür. CAD teknolojisi alıcıların kusursuza yakın bir biçimde doğru kumaş ya da tekstür ile tam bir tasarımı görmelerini sağlayacak yetkin seviyeye ulaşmıştır. Bilgisayar kullanmadan yapılan çalışmalarda desenin sonucunu görebilmek için, eskiz çalışmaları yapılır. Desen baskı deseni ise; negatifleri hazırlanır, şablona çekilir. Pano baskı ise pano baskı kalıpları, metraj baskı ise desen silindirleri hazırlanır. Bu işlemlerden sonra desen istenilen renkler ile kumaş üzerine basılır. Desenlendirilmiş tekstil yüzeyi elde edildikten sonra bu yüzeyden giysi üretilerek desenin giysi üzerindeki son hali görülebilir. Tüm bu çalışmalar oldukça fazla işgücü, süre ve para ister. Oysa hiç bunlara gerek kalmadan desen bilgisayarda hazırlanıp renklendirilerek, yine ekranda yer alan giysi modelleri üzerine giydirilmek yolu ile çok daha kısa sürede, daha az emek ve para harcayarak sonuç hakkında fikir sahibi olunur (12). Görüldüğü gibi giysi tasarımının en önemli aşaması olan, tasarlanan giysiyi insan bedeni üzerinde görme bilgisayar yardımı ile çok kolay bir hale gelmiştir. Hazırlanan tasarım manken üzerine giydirilerek kumaşın rengi, deseni, dökümü ve giysi modeli üzerinde yapılacak değişikliklerin sonuçları çok kısa sürede görülebilir. Böylece daha giysiler üretilmeden önce çeşitli kumaş, renk, desen ve model seçeneklerini içeren giysi katalogları elde edilebilir (Şekil 6).Şekil 6CAD sistemleri, günlerce süren model tasarımı, kalıp hazırlama ve serileme, kesim planı hazırlama ve çizme işlemlerini çok kısa bir sürede en az hata ile gerçekleştirebilmektedirler. Bunun sonucunda hazırlık süreleri kısalmakta, hata oranı düşmekte, kalite düzgünlüğü elde edilmekte, malzeme kullanımı, işgücü ve üretim değerinde verimlilik sağlanmaktadır. CAD, üretici ile alıcı arasında sözcükler yerine ayrıntılı eskiz ve çizimlerle iletişim sağlar. Böylelikle üründe ilk seferde kalite eldesi gerçekleştirilebilir. 2.5.2.2. ÖlçülendirmeGiysi tasarımının bir sonraki aşaması; hazırlanan tasarımın ölçülendirilmesidir. Bu çalışma sırasında daha önceden yapılan araştırmalar sonucu elde edilen vücut ölçüleri kullanılır. Daha sonra bu ölçüler doğrultusunda kalıplar hazırlanarak giysiler üretilir.Günümüzde modern giysiler, ideal ölçülere sahip oldukları düşünülen mankenler üzerinde tasarlanırlar. Ancak bu giysiler belirlenen standartlar dışındaki ölçülere sahip kişilere uymamaktadır. "Body scanner-Vücut tarayıcı" adı verilen bir cihaz, insanların vücutlarına tam oturan giysilere sahip olmalarını sağlayacak gibi görünmektedir.Body scanner adı verilen bu prototip tarayıcısı, mağazaların giysi prova odalarındaki aynayı andırmaktadır. Bu cihaz, kapalı devre televizyon sistemlerine benzeyen kameralar ile hareketli projektörlerden oluşan bir düzenektir. Bütün sistem, işlem görüntülerinin kameralar tarafından digital hale çevrildiği masa üstü bir bilgisayara bağlıdır.Bu cihaz sayesinde müşteri mağazaya girip üzerine bir mayo giyerek, baştan ayağa kadar 3 boyutlu olarak ölçülendirilmekte, daha sonra raflardan seçilen etek, bluz veya pantolon türü bir giysi ekranda tasarlanmaktadır. Elektronik bir kağıt bebek gibi kullanılan body scanner ile alıcılar, giysilerin vücutlarına en güzel şekilde nasıl oturabileceğini görebilmektedirler (13).2.5.2.3 Kalıp hazırlama ve serilendirme Giysi modellerinin tasarımı onaylandıktan sonra üretilebilmeleri için kalıplarının hazırlanması gerekir. CAD, hızlı ve kolay bir kalıp tasarımı sağlamak üzere kullanılan bir paket programdır. CAD ile işçilikte ustalık gerektiren ana kalıp hazırlığı, serilendirme ve kesim planı hazırlığı bilgisayar ile yapılabilmektedir. Kalıplar örnek modelden alınmış olabilir veya sistem içinde var olan modelden türetilmiş olabilir. Sistem ile sıfırdan kalıp hazırlanabildiği gibi, elde hazırlanan kalıplar da sisteme aktarılabilir. Sistem içinde bir kalıpçının gereksinim duyduğu her türlü çizim aracı (cetvel, gönye, riga, kalem, silgi, vb) olmakla birlikte, CAD sisteminde kalıp hazırlayabilmek için, iyi bir kalıp hazırlama bilgisine sahip olmak gerekmektedir (Şekil 7).Üzerinde gerekli düzenlemeler yapılan ana beden kalıpları daha önceden hazırlanan kural tablosu kullanılarak serilendirilir. Şekil 7Örnek model dikimi veya kalıp kontrolu için; ana beden ve seri beden kalıpları çizici üniteye ayrı ayrı veya içiçe çizdirilebilir.Yeni bir yöntembilim olarak, giysi kalıplarının 3 boyutlu veri tabanı aracılığı ile hazırlanması önerilmektedir. Böylece, tasarımdan üretime kadar tüm işlemler tek bir hesaplama sistemi ile gerçekleştirilebilecektir. Tasarlanan giysi kalıplarının 2 boyutlu hale çevrilmesi, çok fazla işgücü yoğun ve soyut bir aşamadır. Bu aşama yalnızca giysi üretiminin karlılığına doğrudan etki etmekle kalmaz, aynı zamanda bitmiş ürünün tasarımcının geliştirdiği fikrin doğru uygulaması olması açısından da önem taşır.Sistem vücut formundan yola çıkar. Sistem içinde yer alan standart manken dışında kullanıcının seçtiği manken formlarını da uygulamak mümkündür. Böylece ısmarlama giysiler için daha uygun beden formları uygulanabilir. Kullanım kolaylığı için manken herhangi bir açıdan veya giydirilmiş olarak görülebilir. 3 boyutlu bu görüntüden aynı anda, göğüs, bel, kalça gibi, istenilen herhangi bir noktada 2 boyutlu kesitler alınabilir. 3 boyutlu görüntüden eğimli orijinal kalıp çıkarılarak, 2 boyutlu kalıba dönüştürülebilir. Her zaman için bir dokunuşta, düz 2 boyutlu kalıp 3 boyutlu manken üzerinde görülebilir ve gerekli görülen model değişiklikleri burada ayarlanabilir. Bu nedenle elde edilen kalıplar, tam ölçüleri ve istenilen özellikleri karşılamaktadırlar.Sistemin bir diğer ileri adımı kumaş seçeneğidir. 3D-PDS sistemi, yumuşak dökümlü ipekten, sert tutumlu denime kadar her türlü kumaşı kullanabilmektedir. Gerçek kumaşın scanner' da taranmasıyla ya da diğer CAD sistemlerine benzer bir yöntem olan bilgisayar grafikleri ile kumaş desen verilerinden yararlanarak desen yapımı gerçekleştirilebilir. 3 boyut ile 2 boyutun birleşmesinin bir avantajı da, 3 boyut üzerine yerleştirilen desenin çakışma noktalarının belirlenip transferi ile, birden 2 boyutlu kalıp üzerine aktarılabilmesidir.Kesim planı, doğrudan scanner' dan taranmış kumaş üzerine yerleştirilebilir. Kesim planı hazırlandıktan sonra, farklı kalıp parçalarının kumaş üzerinde değişik yerlere yerleştirilmesi ile 3 boyutlu görüntü oluşturulur. Bu özellik de, karelerin veya desen raporlarının uyumunu kontrol etmede kullanılır (17). 2.5.2.4. Kesim planı hazırlığıKesim planı hazırlığı işlemi sırasında sistem, kullanıcıya istediği model ve bu modellerden istediği bedenlere ait kalıpları istediği şekilde yerleştirme olanağı sağlar. Kullanıcı aynı anda tüm boy kesim planını ekranda görerek kontrol edebilir. Sistem kalıpların düzgünlüğünü (çözgüye paralel veya dik olmasını), üst-üste binmemesini, adetlerinin doğruluğunu, kalıplar ile ilgili önceden belirlenmiş özel sınırlamaların (kalıbın kesim planında bölünmesi veya bölünmemesi, döndürülmesi veya döndürülmemesi gibi) uygulanmasını sağlar. Böylelikle en yüksek kumaş kullanım verimliliğini ve kesim kalitesini sağlayacak yerleşim düzeni hazırlanabilmektedir (Şekil 8).Şekil 8 2.5.3. SerimSerim gerginliği çok önemlidir. Serme sırasında kumaş esnememelidir. Kumaşın top sarım gerginliği ve serim gerginliği olması gerekenden çok ise serimde pastal atımı sırasında atılan kumaş katları kesildikten sonra üzerlerindeki gerilimler kalkıp, serbest halde kalacakları için boy kısalma sorunu ortaya çıkacaktır. Özellikle örme kumaşlarda serim gerginliğinin fazla veya düzgünsüz olması sonucunda, kesimden sonra parçaların boylarında kısalmalar görülmektedir. Serim işlemi serim arabaları ile yapılmalıdır. Bu arabalar kumaşın cinsine, desen veya hav yönüne ve sarım şekline göre serim tekniğini, gerginliğini ve serim hızını ayarlayabilmektedir (Resim 2.4.).Serim arabaları; yüksek hızlarda, esnetmeden serim sağlamakta ve kesim planı sonlarındaki kayıpları da en az seviyeye indirmektedir. Böylece serim verimliliği ve kalitesi artmaktadır. Şekil 92.5.4. KesimKesim bölümlerinde yapılan doğru ve verimli çalışmalar işletmenin kalite ve verimliliğini çok olumlu yönde etkiler. Kesim işlemi Cutter(kesici) adı verilen CAM sistemi ile yapılırsa; kesim hassasiyeti, düzgünlüğü, kalitesi ve kumaş kullanım verimliliği artacaktır. Kesim hızı kesim planına göre kontrol edilebilmektedir. Parçalar vakum etkisi altında sıkıştırıldığı için yüksek katlarda bile çok düzgün kesim yapılabilmektedir (Resim 2.4.). Cutter’lar; kumaş ve işçilik gibi önemli maliyet unsurlarından ve zamandan tasarruf sağladıkları gibi, kesim kalitesinin ve verimliliğin de artmasına yol açmaktadırlar.Cutter’ların yüksek sayılabilecek yatırım maliyetlerine karşın niçin tercih edildiklerini şu şekilde sıralayabiliriz :►Kesim planı üzerinde birbirine çok yakın olarak yerleştirilen, hatta temas eden parçaların hatasız kesimi sağlanmaktadır. Kesilecek parçalar arasındaki boşlukların en aza indirilmesi, beraberinde gereksinim duyulan kumaş miktarını da en azaindireceğinden; bir konfeksiyon üreticisi için en önemli maliyet unsurlarından biri olan kumaştan tasarruf sağlanacaktır.►Elle yapılan kesimden daha hızlı ve daha düzgün kesim yapılabileceğinden, kesim kalitesi yükseltilir ve dikim hataları, düzeltme için geri dönüşler azalır. Dolayısıyla dikimhanenin üretkenliği, verimliliği artırılmış olur. Bu da üretim kalitesini artırır.2.5.5. DikimKonfeksiyonda kumaşın işlenmesi açısından tutumu ve yapısında bulundurduğu nem oranı önemlidir. Özellikle higroskobik neme sahip pamuk gibi doğal liflerden yapılmış kumaşlar aşırı kuru olarak çalışıldığında daha fazla dikiş zararı ortaya çıkabilir. Bunun için kumaşların normal neminde olması gerekir. Normal nem oranı pamuklu kumaşlar için % 7’dir. Konfeksiyon işletmelerinde genellikle nemlendirme için klima olmadığından dolayı, kumaşın kesim ve dikim işlemleri sırasında nem kazanması mümkün olmayabilir. Konfeksiyonda kullanılacak kumaşın dikiş zararlarına uğrayıp uğramayacağı bir örnek üzerinde yüksek dikiş hızı ve değişik iğne tipleri ile dikim yapılıp dikiş yerleri gerdirilerek kontrol edilebilir.Dikiş iğnelerinin üretiminde uygulanan ileri teknolojiler sayesinde; iğnenin kolaylıkla kırılması, kumaşa sürtünmesi nedeniyle oluşan ısınmalar, kumaşa zarar vermesi, dikim bozukluğu sorunları en az seviyeye indirilmiştir. Bunlar dikim kalitesinde düzgünlük ve artış sağlamaktadır.Dikiş makinelerine uygulanan otomasyon teknolojileri sonucu programlı dikiş birimleri karmaşık modelli dikişleri başarıyla gerçekleştirebilmektedir. Güvenliği sağlamak ve problemi daha kolay saptamak için hata kodlama sistemi geliştirilmiştir. Makine yönetimi yaparken; nokta dikiş, düz dikiş, geçici duruşlar, iplik kesici, atlama, dikim hızı, dikiş uzunluğu programlanabilir. İplik bobinin ne zaman değiştirileceği operatöre bildirilmektedir. Enerji kesildiği anda, kalıplar otomatik olarak hafızaya kaydedildiği için, yarım kalmış olan dikiş programı enerji geldikten sonra bir düğmeye basarak basitçe tamamlanabilir. Otomatik olarak devreye giren bobin değiştirici sistem, özellikle kalın iplik kullanıldığı ve dikim kalıplarının çok fazla dikiş içerdiği durumlarda işçiliği azaltır verimliliği artırır (18). Şekil 102.5.6. Ütü ve PresÜtü-pres bölümlerinde en sık rastlanan sorun, yüzeyin ütü etkisi ile parlamasıdır. Bu sorun en çok ceplerde, yakalarda, kenarlarda ve dikiş bölgelerinde görülür. Koyu renkli kumaşlarda parlama daha fazla göze batar. Sararma ve parlamayı önlemek için teflon altlık kullanımı önerilir. Konfeksiyon üretiminde presleme çok önemlidir. Her kumaş için aynı presleme koşulları ve teknikleri kullanılmaz. Bazı kumaşlar presler kilitlenerek ve kuvvetli buhar verilerek, bazıları presler kilitlenerek ve hafif buhar verilerek, bazıları ise presler kilitlenmeden buhar verilerek çalışılır. Farklı kumaşlarda, o kumaşa uygulanacak presleme ve buharlama şekline göre deney yapılmalıdır. Bunun için en az 30x30 cm boyutlarında örnekler kesilip uygun pres ve buharlamadan sonra soğutulup boyut değişimi ölçülerek değerlendirme yapılır.Giysinin dikim kalitesi ve bitmiş görünümü üzerinde preslemenin doğru yapılmış olmasının önemi büyüktür.3. SONUÇKüreselleşen pazarlarda rekabet koşulları çok daha zorlu hale gelmiştir. Artık tüketici mal ve hizmet bazında sürekli yeni arayışlar içine girmiştir. Gelişen pazar koşullarına ve tüketici taleplerine yanıt verebilmek için sürekli gelişim içinde olmak, ileri teknoloji kullanımına yönelmek, üretim ve kullanım kalite değerlerine önem vermek kaçınılmazdır. Geleceğin ticari ortamlarında, değişime ayak uydurabilen değil değişimi yaratan ve kabul ettiren firmaların olacağı açıktır.İplikten hazır giyime kadar tüm sektörlere baktığımızda gelişmelerin yönü, üretimde kullanılan makinelerde hız artışına ve ileri bilgi sistemlerinin kullanımına yönelik olmuştur. Burada amaç; üretim verimliliğini artırmak, insandan kaynaklanan hata payını en aza indirgemek, yatırım ve üretim maliyetlerini düşürmek ve en önemlisi kaliteyi istenilen değerde üretmektir.Araştırmaların ışığında, elyaftan başlayarak tüm üretim adımlarında yeni teknolojilerin, ürün kullanım özelliklerinin, ürün ve üretim kalitesinin artırılması için gelişmeler sürmektedir.Doğal lifler içerisinde en fazla kullanıma sahip olan pamuk üretiminde; verimliliği artırmak, lif özelliklerini geliştirmek, çevre ve yeni üretim teknolojilerine uyum sağlayacak ürün geliştirme için yapılan araştırma ve çabalar her geçen gün artmaktadır.İnsan yapımı sentetik liflerde elde edilen gelişmeler çok daha belirgindir. İstenilen birçok özelliği sağlayan çok fonksiyonlu lifler üretilebilmektedir. Bu liflerin çok geniş bir kullanım yelpazesi bulunmaktadır. Kendi başlarına kullanılabildikleri gibi diğer sentetik ve daha da önemlisi doğal liflerle birlikte kullanılabilmektedirler. Başlangıçta sentetik lifler doğal liflere karşı bir rakip olarak algılansalar bile, daha sonra çok yönlü kullanımları ile hem doğal liflerin çözüm olamadığı alanlardaki boşlukları doldurmuşlar, hem de doğal liflerle sağladıkları uyumlu karışımlar sonucu onların da kullanım alanlarını genişletmişler ve kullanım kolaylığı getirmişlerdir. Günümüzde pamuklu mamullerin kullanım özelliklerinin geliştirilmesinin yanı sıra, pamuk liflerinin hijyenik ve doğal olma özellikleri ile sentetik liflerin sağlam, esnek, buruşmaz, kolay kullanım ve bakım özelliklerini birleştiren karışım kumaşların sahip olduğu geniş tüketim payı bunun bir göstergesidir. Sentetik lifler, kendilerinden istenilen özelliklere bağlı olarak; güç tutuşur, kopma mukavemeti geliştirilmiş, antimikrobiyel, antipilling özelliklerine, antistatik vb. niteliklere sahip olarak üretilebilmektedir. Pamuklu mamullere de bazı bitim işlemleri ile benzer özelikler kazandırılabilmektedir.Yeni sentetik liflerin tek başlarına ve karışım olarak kullanılabilmeleri, iplikçilik açısından da çeşitliliği artıracak yönde büyük olanaklar yaratmaktadır. Hem yeni makine teknolojilerinin devreye girmesi hem de her geçen gün büyüyen lif ailesi, iplikçiliğin üretim çeşitliliğini arttırmaktadır. Örme ve dokuma alanındaki gelişmeler de doğal olarak yeni geliştirilen lif ve lif karışımlarından üretilebilecek tekstil yüzeylerini hızlı, dayanıklı ve estetik açıdan güzel görünebilecek şekilde üretmeye yönelik olmuştur. Sentetik liflerin esnemeden sonra ilk hallerine geri dönüş yeteneklerinin yüksek oluşu ve pamuk için elastan lifler ile karışımlar sonucu esneme yeteneğinin artırılması özellikle örme alanında büyük gelişmelere yol açmıştır. 1980’li yıllardan başlayarak çok büyük atılımlar gerçekleştiren hazır giyim sektörünün gelişim ivmesi son birkaç yılda düşüş kaydetmiştir. Türkiye ancak, tasarım, kalite ve üretim değeri açılarından yüksek katma değerli ürünlere yöneldiğinde ve bunları çok kısa sürelerde gelişmiş dağıtım ağlarıyla alıcılara ulaştırabildiğinde hedeflediği konuma ulaşabilecektir. Böyle bir başarı için; ürün yaratıcılığı, üretim sistemlerinin değişen pazar koşullarına hızlı uyumu, teknik bilgi, yeni üretim sistemleri ve bunlarla uyumlu işgücü, hammaddeden tüketiciye ulaşan zincirde ortaklık-işbirliği kavramı ve hızlı tedarik konularında rekabet gücünün artırılması gerekmektedir. Uzun dönemli rekabet gücünün sağlanabilmesi; modern teknoloji, eğitim, nitelikli işgücü ve üretime yönelik yatırımlarla mümkündür. Nitelikli el emeği ve beyin gücünün sistem, teknoloji ve üretim dokularıyla bütünleşmesi tam rekabet ortamlarının bir özelliğidir. Hazır giyim sektörünü işgücü yoğun yapısından kurtarmak mümkün değildir. Ancak ileri teknoloji istihdamı ve verimli kullanımıyla iş gücünden tasarruf sağlandığı gibi üretim süreleri ve maliyetleri de aşağıya çekilebilmektedir. Diğer yandan kalite ve katma değer faktörleri artmaktadır. Tüketici bilincinin artması; kalite, stil, yaratıcılık ve dağıtım sistemi ile ilgili tüketici beklentilerini daha yukarılara taşıdığı için teknoloji kullanımının elyaftan hazır giyime uzanan tekstil sektörü için kaçınılmaz olduğu açıktır. LİTERATÜR1. 39 th International Man-Made Fibres Congress Dornbirn 20002. Tarakçıoğlu I., 3. Türkiye Pamuk, Tekstil ve Kon. Sempozyum Kitabı, s 117-1313. TAD Dergisi, 2000, s324. http://www.cotton.org/5. T. Harada, JTN Special Edition6. Wirth, VIII. Uluslararası Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu Kitabı, s 3297. C.Taşkın, A. Demirel, Tekstil ve Kon. Dergisi, Mayıs-Haziran 1999, Yıl 9, Sayı 3.8. J. Wildhaber, VIII. Uluslararası Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu Kitabı, s 3379. A. Yurdakul, P. Akçakoca, İ. Özen, Tekstil ve Kon. Dergisi, 5-6/1999, Sayı 3.10. I. Tarakçıoğlu, S. Çoban, A. Özerdem, Tekstil ve Kon. Dergisi, 5-6/1999, Sayı 3.11. T. Öktem, N. Seventekin, A. Korkmaz, Tekstil Ter. Teknik Dergisi, 8/1999, s 50-5812. Öndoğan Z., 1994, Tekstil ve Kon. Dergisi, Yıl. 4, Sayı. 5, S. 406-413.13. Öndoğan Z., 1995, Tekstil ve Kon. Dergisi, Yıl. 5, Sayı. 1, S. 84-86.14. Güner M., 1996, Kon. Üretiminde Kalite Kontrol, Yayın No: 160, Sagem, Bursa.15. Öndoğan Z., Pamuk O., 1998, Tekstil ve Kon. Dergisi, Yıl. 8, Sayı. 6, S. 405-410.16. Öndoğan Z., 1999a, “Giysi Kalıpçılığı Esasları”, E.Ü. E.A.M.Y.O, S. 148-150, İzmir.17. Öndoğan Z., 1999b, Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi, Yıl. 9, Sayı. 4, S. 338-343.18. Obuchi S., Özerdağ L., 1996, VII. Ulus. Tek. ve Haz. Giy. Sem. Kitabı, S. 643-647.19. H. Kadoğlu, III. Türkiye Pamuk, Tekstil ve Kon. Sem., 20-21 Nisan 2000, İzmir20. Dr. F. Palacin, Clariant Ltd, Muttenz, Switzerland, Melliand English, 7-8/1997, 113-115.21. Dr. H. Apel, Varian GmbH, Darmstadt, Germany, Melliand English, 7-8/1997,11322. Seventekin N., Tubitak-MAM Tek. Ens. SAGEM Müd. Yayın No: 164, 7/1996-Bursa23. Çoban S., Genel Tekstil Terbiyesi ve Bitim İşlemleri, 199924. Coşkun F., Bitirme Ödevi, 1999.25. Öktem T., Özdoğan E., Seventekin N., Askeri Amaçlı Tekstil Ürünlerindeki Teknolojik Gelişmeler ile Temizlik ve Bakım Sistemleri Sempozyumu, 16-17 Kasım 2000, İstanbul